Sejarah Undak Usuk Basa Sunda

by


Sejarah Undak-Usuk Basa Sunda

Sajarah lahirna undak-usuk basa sunda, nurutkeun para jago mah nya eta lantaran ayana pangaruh Mataram kana kahirupan jeung budaya Sunda. Waktu Mataram ngéréh sabagian wewengkon Jawa Barat dina periode ka 17, harita lumangsung kontak budaya anu raket antara Sunda jeung Jawa. Loba kabudayaan Jawa anu témbrés asup kana kabudayaan Sunda, kaasup ayana undak-usuk basa.

Ari urang Jawana sorangan, meunang pangaruh undak-usuk basa téh tina kabudayaan Hindu anu ngabagi-bagi darajat kahirupan masarakat jadi sabaraha kasta. Upamana baé aya kasta Brahmana, Satria, Waisya, Paria jeung Sudra anu masing-masing kasta ngabogaan adegan basana séwang-séwangan.

nurutkeun para ahli mah nya eta lantaran ayana pangaruh Mataram kana kahirupan jeung buda Sejarah Undak Usuk Basa Sunda
Pakean etika urang Sunda foto tahun 1911

Bukti anu nuduhkeuh yén undak-usuk basa mangrupa pangaruh ti Jawa, S. Coolsma salasaurang hebat basa basa urang Walanda kungsi ngayakeun panalungtikan ngabandingkeun 400 kecap lemes jeung 400 kecap bergairah basa Sunda jeung basa jawa. Tina eta 275 kecap bergairah dina basa Sunda asalna tina basa Jawa. Tapi dina prosés makéna loba anu dipacorokeun. Upamana baé kecap abot, impén anom, bobot, lali, pungkur, sasih, tunggang jeung lian ti éta anu dina basa Sunda mah kaasup kecap lemes, dina basa Jawa mah kaasup kecap bergairah.
Kitu deui beja, bulan, datang, pindah, suku, tumpak jeung lian ti éta anu dina basa Sunda kaasup kecap agresif, dina basa Jawa mah kaasup kecap lemes.Bukti séjénna anu nuduhkeun yén undak-usuk basa mangrupa pangaruh ti Jawa kapanggih dina naskah-naskah kuno anu ditulis saméméh periode ka 17. Dina éta naskah bakal ébreh yén saméméh datang pangaruh Mataram kana kabudayaan Sunda, kaasup kana basana, di Jawa Barat basa Sunda can mikawanoh ungkapan undak-usuk basa. Upamana baé dina naskah Carita Parahyangan Salasahiji obrolan anu ditulis dina masa ka 16 Maséhi kaunggel salasahiji dialog antara Ki Patih jeung Batara Dangiang Guru.
Eta obrolan anu nétélakeun yén baheula basa Sunda henteu mikawanoh undak-usuk basa téh unggelna kieu:

  Wawacan Panji Wulung

“Sadatangna sang apatih ka Galunggung carék Batara Ngiang guru: “Na naha béja siya, sang apatih?”

“Pun, kami dititah ku Rahiyang Sanjaya ménta piparéntaheun adi Rahiyang Sanjaya Purbarosa.”

Lamun ku urang ditelek-telek, kecap carék, dititah, ménta jeung piparéntaheun téh dina basa sunda ayeuna kaasup basa berangasan. Makara upama alam harita geus aya ungkapan undak-usuk basa, moal enya pangkat patih nyarita bergairah kitu ka Batara. Dicutat tina: Tatabasa Sunda thn 1982:49-50 kenging Taufik Faturohman

Carita Wayang Bahasa Sunda – Ngadegna Amarta 

Kocap kacarita di Nagara Astina, Prabu Déstarata, Prabu Anom Suyudana, Patih Sangkuni, sareng Pandita Dorna, nuju gunem catur nyarioskeun perkara Pandawa Lima. Teu eureun-eureun dikakalakeun, tetapi teu weléh salamet. Kasieun maranéhna, kumaha upama Pandawa marénta nagara. Laju baradami, sugan aya tarékah anyar, pikeun nyilakakeun paraputra Pandu. Sukur-sukur bisa nepi ka hanteuna. Baca selengkapnya 

Dongeng Sunda Baheula Si Dirun

Basa keur indungna jumeneng keneh, Si Dirun kacaritakeun budak nu bangor pisan. Indit ka sakola mindeng teu nepi. Geus karuhan ari ngabohong mah, bebeja butuh duit keur meuli patlot, kalahka dipake jajan. Duit keur bayaran oge kalahka dipake ngadu, nepi ka ludes jeung erlojina sagala rupa. Gelut mah geus lain caturkeuneun deui, mindeng diseukseukan ku guru karena gentreng jeung baturna. Atuh lamun kaparengan aya lalajoaneun, tara nepi inget ka waktu Baca selengkapnya >


Peristiwa Bandung Lautan Api Bahasa Sunda

Harita téh poe minggu, poé nu sakuduna mah dipaké reureuh sarta kumpul jeung kulawarga. tapi pikeun rahayat Bandung mah, kalahka riweuh. Sapoé saméméhna, pamaréntah urang di Bandung meunang ultimatum ti pihak prajurit Inggris, eusina, pasukan-pasukan Tentara Republik Indonesia, katut nu séjénna, kudu ninggalkeun Baca selengkapnya > 


Biografi Bahasa Sunda Oto Iskandar Dinata Si Jalak Harupat

Kiwari urang boga salam nasional nu mangrupa pekik Merdéka bari nonjokeun peureup ka luhur. Salam anu ngagedurkeun sumanget para satria bangsa dina mangsa revolusi fisik, enggoning ngarebut kamerdekaan bangsa Indonesia. Eta salam nasional téh diciptakeun ka Oto Iskandar Dinata, salasaurang pendekar nasional nu asalna ti Tatar Sunda. Tangtu baé, jasa Oto Iskandar Dinata téh lain ngan sakitu-kituna. Perjoangan jeung ketakna dina ngabéla bangsa jeung lemah caina, natrat katembong dina lalakon hirupna. Baca selengkapnya >

  Sastra Sunda

Dongeng Sunda Lalalajo Wayang 

Si Salim anak urang lembur, budak bageur pisan, getol diajar, tur parigel kana pagawéan. Tapi bubuhan budak, nya rajeun wae aya carékeun kolotna mah nya éta sok kamalinaan teuing lalajo ti peuting. Ari karesepna babakuna kana wayang. Upama ngadengé cekung-cekung goong wayang téh Baca selengkapnya >