close

Contoh Cangkriman Bahasa Jawa {Arti, Batangan lan Jenise }

Contoh Cangkriman – Ketika mengatakan tentang sastra Jawa, pasti tak akan ada habisnya. Sastra Jawa mempunyai berbagai macam bentuk, mulai dr puisi, prosa, pantun, lagu yg sebutannya berlainan dlm sastra Indonesia, meskipun mempunyai beberapa kesamaan.

Selain itu, dlm sastra Jawa pula dikenal ada teka-teki atau pertanyaan tradisional.Pertanyaan ini sering disebut masyarakat Jawa sebagai cangkriman atau capean.

Ada yg pernah dengar cangkriman tidak? 

Cangkriman sering dibacakan belum dewasa & dijadikan sebagai permainan tradisional Jawa. Uniknya, cangkriman ini meningkat dgn sendiri atau spontan.

Tidak ada yg mengajarkan, namun tetap berkembang. Sehingga tidak heran, saking berkembangnya setidaknya ada empat jenis

Cangkriman pula masuk kurikulum sekolah untuk bidang studi bahasa Jawa. Untuk itu, tak ada salahnya bila mempelajari cangkriman selaku salah satu upaya melestarikan karya sastra Jawa.

Nah, pada potensi ini kita akan mengulas dengan-cara lengkap mengenai cangkriman. Mulai dr pemahaman, jenis, fungsi, & beberapa contoh cangkriman.

Daftar Isi

Cangkriman Yaiku

Pengertian cangkriman yaitu kata-kata atau kalimat yg berisi makna tersirat & tak sebenarnya, sehingga harus dicari maksud katanya & harus ditebak.

Sederhananya, cangkriman merupakan permainan tradisional penduduk Jawa, berupa teka-teki yg sifatnya menghibur & mendidik.

Cangkriman berasal dr kata “cangkrim” yg artinya “badhek”, bedhek, batang, cape’.

Karena cangkriman berupa teka-teki, maka orang lain harus menebak apa yg dimaksud dlm teka-teki tersebut.

Hal ini, sejalan dgn pengetian cangkriman bahasa Jawa.

Cangkriman yaiku unen-unen sing isine kudhu di bathang utawa di bedhek lan dijawab

Dalam permainan cangkriman, seseorang tak perlu terlalu berfikir keras, sebab isi cangkriman berupa candaan.

Sekalipun menebak, wujud cangkriman tak selever dgn ramalan, prediksi atau soal ala-ala evaluasi.

Memang, wujud cangkriman dirancang selaku bahan candaan yg membutuhkan proses berfikir, tetapi yg ringan-ringan saja.

Tanpa berfikir keras, namun tetap menghibur.

Di zaman yg modern mirip ini, tak sedikit yg menyampaikan kalau cangkriman yakni komunikasi yg tak efisien, tak produktif & bualan belaka.

Padahal, senyuman tulus dr permainan cangkriman mampu menghibur yg berimbas baik pada kesehatan mental.

Sampai disini sudah paham “apa kang diarani cangkriman?” & apa arti cangkriman?

Selanjutnya kita akan membahan beberapa fungsi cangkriman & contoh cangkriman. Jangan sampai terlalaikan!

Fungsi Cangkriman Bahasa Jawa

Jika ada yg bertanya gunane cangkriman? Maka artikel ini akan membahasnya. Berikut beberapa kegunaan dr cangkriman yg berhasil kami rangkum dr beberapa sumber, diantaranya:

  • Sebagai bentuk permainan, cangkriman memiliki fungsi sebagai hiburan, terutama hiburan pada waktu luang.
  • Cangkriman selaku fasilitas pendidikan. Cangkriman berfungsi untuk mengasah otak atau selaku alat pendidikan. Dengan banyak bermain cangkriman, dengan-cara tak pribadi orang dilatih untuk berfikir dengan-cara cepat & sempurna.
  • Dalam kisah wayang, cangkriman dipakai untuk sayembara lakon drama.
  • Cangkriman pula digunakan dlm syair tembang.

Untuk itu, tidak aneh kalau ada jenis cangkriman tembang yg akan dibahas pada bagian berikutnya.

Ciri Ciri Cangkriman

  • Cangkriman uga diarani bedekan/badhekan
  • Cangkriman ora nganggu petungane wanda
  • Wujude cangkriman ora nganggo purwakathi swara, yaiku bebas.
  • Wujude cangkriman yaiku bedhekan kang kudu digoleki wangsulane/batangane/jawabane.

Jenis Jenis Cangkriman

Dalam sastra Jawa, macam macam cangkriman dibedakan menjadi 4, yaitu:

  • Cangkriman Wancahan
  • Cangkriman Pepindhan
  • Cangkriman Blenderan
  • Cangkriman Tembang

Nah, untuk lebih jelasnya kita simak pembahasan dr macam-macam cangkriman & acuan cangkriman.

Cangkriman Wancahan

cangkriman yaiku, contoh cangkriman wancahan, contoh cangkriman, cangkriman wancahan
by lenteramata.com

Cangkriman wancahan yaiku cangkriman kang wujud wewancahaning tembung-tembung. Wancah tegese cekak, wancahan tegese cekakan.

Wancahan artinya singkatan, singkat atau singkatan. Cangkriman wancahan yaiku cangkriman sing dijupuk saka wanda wandane tembung

Materi wancahan, sebelumnya sudah sedikit dibahas pada postingan tembung camboran. Kalian bisa pelajari kembali.

Perlu diperhatikan, dlm wancahan atau singkatan bahasa Jawa senantiasa memakai satu atau dua suku kata.

Misalnya kata wedus menjadi dus. Kata biyung menjadi yung. Pedoman ini sebagai isyarat untuk menjawab cangkriman bahasa Jawa yg jenisnya wancahan.

Pada lazimnya , yg dipakai dlm cangkriman wancahan berupa kata-kata sehari-hari yg akrab & sering kita gunakan.

Contoh Cangkriman Wancahan Bahasa Jawa

  1.  Burnas kopen tegese bubur panas kokopen.
  2.  Buta buri tegese tebu ditata mlebu lori.
  3. Pakboletus yaiku tapak kebo ono lelene satus.
  4. Pak bomba, pak lawa, pak piyut yaiku tapak kebo amba, tapak ula dawa, tapak sapi ciyut.
  5. Gerbong tuli tegese pager kobong watune mendhelis.
  6. Gowang pelot tegese jagone ana lawang cempene mencolot.
  7. Itik pertis ibu perbeng ijah perlong tegese tai pitik memper petis, tai kebo memper ambeng, tai gajah memper golong.
  8. Kablak ketan tegese nangka datang ning suketan.
  9. Kicak ketan yaiku kaki macak iket-iketan.
  10. Pindhangkileng tegese sapi nang kandhang, kaki mentheleng.
  11. Langdikum ditasbir yaiku lulang dikum dientas njebibir.
  12. Ling cik tu tu ling ling yu yaiku maling mancik watu, watu nggoling maling mlayu.
  13. Manuk biru yaiku pamane punuk bibine kuru.
  14. Nituk lersure tegese nini ngantuk diseler susure.
  15. Pak boletus yaiku tapak kebo ana lelene satus.
  16. Pak bomba pak lawa pak piut tegese tapak kebo amba, tapak ula dawa, tapak sapi ciut.
  17. Pak kenthik yaiku tapak teken sithik.
  18. Pindhang kileng tegese sapi ning kandhang kaki mentheleng.
  19. Pindhang kutut yaiku sapi mblandhang lukune katut.
  20. Pothel kidi tegese Tompo cemanthel kaki wedi.
  21. Rangsinyu muksitu yaiku Jurang isi banyu gumuk isi watu.
  22. Segara beldhes tegese Segane pera sambele pedhes.
  23. Suru bregitu yaiku asu turu dibregi watu.
  24. Surles penen yaiku susur teles pepenen.
  25. Surles pedheg wer-weran tegese susur teles dipepe nang gedheg jewer-jeweran.
  26. Tuwan sinyo tegese untu kedawan gusi menyonyo.
  27. Tuwok rawan yaiku untune krowok larane ora karuwan.
  28. Teh Nasgithel tegese teh Panas, Legi, lan Kenthel
  29. Wit tho yung tegese yen dijiwit athi biyung.
  30. Wiwawite lesbadhonge yaiku uwi dawa wite tales amba godhonge.
  31. Yu mahe rong, lut mahe ndhut yaiku yuyu omahe ngerong, welut omahe lendhut.
  32. Wiwa wite, lesbadhonge, karwapeke tegese uwi dawa wite, tales amba godhonge, cikal dawa tipake.
  33. Pak kenthik yaiku tapak teken sitik.

Cangkriman Blenderan

wancahab blenderan, contoh wancahan blenderan
by lenteramata.com

Macam cangkriman berikutnya yaitu cangkriman blenderan. Cangkriman blenderan yaiku cangkriman sing wujude plesetan pitakon kanggo ngecoh lawan maine

Artinya:

Cangkriman blenderan merupakan cangkriman yg berwujud pertanyaan plesetan untuk mengecoh lawan mainnya.

Contoh Cangkriman Blenderan

  • Suru supaya bisa mlayu dikapakake?

Batangane : Digebuk, suru tujuannya asu turu.

  • Biru bisa dadi wungu dikapakake?

Batangane : digebuk, maksudnya biru yakni babi turu, wungu bukan warna ungu namun wungu dlm artian ‘tangi’.

  • Enak endi daging kucing karo daging pitik?

Batangane : tak tahu, karena baik menentukan daging kucing atau ayam maka sama saja penjawab tak pernah makan daging kucing.

  • Gajah ngidak endhog ora pecah.

Batangane :  sing ora pecah gajahe, tujuannya yg tak pecah gajahnya.

  •  Gajah numpak becak ketok apane?

Batangane : ketok ndobose artinya kelihatan bohongnya.

  • Wong dodol tempe ditaleni.

Batangane : sing ditaleni kui duduk wonge, nanging tempeni. Maksudnya, yg diikat bukan orangnya tetapi tempenya.

  • Wong dodol klapa dikepruki.

Batangane : Sing dikepruki duduk wonge, nanging klapane. Maksudnya yg dikepruk bukan penduduknya tetapi kelapanya.

  • Wong mati ditunggoni wong mesam-mesem.

Batangane : sing mesam-mesem dudu wong mati mati, nanging sek nunggoni wong mati. Maksudnya yg senyum bukan yg meninggal tetapi yg menunggui.

  • Wong ketiban duren bakal sugeh pari.

Batangane : pari disini maksudnya paringisan karena kesakitan, bukan pari flora padi.

  • Tulisane arab, macane saka ngendi?

Batangane : saka bantalan, macane tak diartikan membaca, tapi hewan macan atau harimau.

  • Saiki ula-ula ora ana sing mandi.

Batangane : ula-ula disini bermakna tulang punggung, bukan ulo ular.

  • Sandhal sing digawe iki cap ratu.

Batangane : cap ratu disini artinya ora tuku, bukan brand ratu.

Cangkriman Pepindhan

cangkriman pepindhan, contoh cangkriman pepindhan, cangkriman irib iriban
by lenteramata.com

Cangkriman pepindhan yaiku jenise cangkriman kang ngemu tegese pepindhan utawa irib iriban.

Artinya:

Cangkriman pepindhan merupakan jenis cangkriman yg mempunyai arti seperti pepindhan.

Cangkriman pepindhan uga diarani cangkriman irib iriban

 

Arti pepindhan merupakan pengandaian. Pepindhan ialah menyamakan dua objek menurut sifatnya.

Nah untuk mengetahui pepindhan lebih jauh, kalian bisa membaca ulang postingan pepindhan pada goresan pena sebelumnya.

Berikut contoh cangkriman pepindhan bahasa Jawa yg sering timbul pada soal ujian:

Cangkriman bocah cilik nggendong omah, batangane bekicot.

Maksudnya yakni teka teki anak kecil yg menggendong rumah, maka jawabannya yaitu siput. Cangkang pada siput diumpamakan rumah, sedangkan siput diumpamakan anak kecil karena ukurannya yg lebih kecil daripada cangkannya. Seperti iku kurang lebih.

Contoh Cangkriman Pepindhan Lainnya

  1. Abang-kakak dudu kidang, pesegi dudu pipisan, batangane: batu bata.
  2. Ana titah duwe gulu tanpa sirah, suwe silit nanging ora tau bebuwang, batangane: botol.
  3. Ana kuthuk dilebokne kurungan rapet, kira kira wis ora bisa metu, disediyani pakan lan omben cukup, bersamawis satahun kuthuke ilang, menyang endi?, batangane: dadi pitik.
  4. Ana kewan mapane ing ganjal. Saben wong mesthi wedi. Bareng digendhong dening manungsa, kewan iku ora medeni maneh, lan ora nyakot manungsa. Apa arane kewan iku? Batangane: celeng.
  5. Ana perabotan sabane ing pawon. Bareng ketiban cecak bisa mabur. Batangane: kalo.
  6. Ana tulisan arab, macane saka ngendi?, batangane: saka ganjal.
  7. Ana gajah numpak becak, ketok apane, batangane: ketok ngapusine.
  8. Ana kapal disawat watu bisa kelem, kira kiraw gedhe apane, batangane: gedhe ngapusine.
  9. Anake gelungan ibune ngrembyang, batangane: wit pakis.
  10. Bapak Demang klambi kakak yen disuduk manthuk-manthuk, batangane: onthong.
  11. Bosok malah enak. Batangane: tempe atau tape.
  12. Bocah cilik blusak blusuk nang kebon, batangane: dom.
  13. Bocah cilik nggendong omah, batangane: bekicot.
  14. Dicakot bongkote sing kalong pucuke, batangane: rokok.
  15. Dijupuki malah dadi mundhak gedhe, batangane joglangan/lobang.
  16. Duwe rambut ora duwe endhas, batangane: jagung.
  17. Dikethok malahw tambah dhuwur, batangane: clana.
  18. Emboke diidak idak anake dielus-elus, batangane: andha.
  19. Emboke wuda anake tapihan, batangane: wit pring
  20. Gajah nguntal sangkrah, batangane: pawon.
  21. Ing dhuwur wayangan, ing ngisor jedhoran, batangane: wong unduh klapa.
  22. Ing ngisor kedhung ing ndhuwur payung, batangane: wong adang sega.
  23. Ing sadhuwuring lawang ana cecak. Yen cecak iku lunga, lawang iku dadi kewan kang bisa mabur. Apa arane kewan iku? Batangane: lawa.
  24. Kayu mati ginubed ula mati, batangane: gasing.
  25. Kebo bule dicancang merang, batangane: buntil.
  26. Lampu apa nek dipecah metu uwonge, batangane: lampu toko sing lagi tutup.
  27. Lawa lima, kalong telu dadi pira?, batangane: wolu.
  28. Ngarep ireng, mburi ireng seng tengah methentheng, batangane: wong mikul areng.
  29. Ora mudhun-mudhun yen ora nggawa mrica sak kanthong , batangane: kates.
  30. Pitik walik saba kebu, batangane: nanas.
  31. Pitik walik saba meja, batangane: sulak.
  32. Rasane padha karo jenenge, batangane: sepet.
  33. Sawah rong kedhok galengane mung sitok, batangane: godhong gedhang.
  34. Sega sekepel dirubung tinggi, batangane: salak.
  35. Tibane ngisor digoleki ndhuwur, batangane: gentheng bocor.
  36. Urang sapikul matane pira, batangane: ana 6.
  37. Wis gedhe kok ngguyu tawa, batangane: nangis.
  38. Wit Adhikih woh adhakah; Wit adhakah woh adhikih, , batangane: wit gedhang lan wit bringin.
  39. Wujude kaya kebo, ulese kaya kebo, lakune kaya kebo, nanging dudu kebo, batangane: gudel.
  40. Yeng ibune siji anake loro, yen anake siji ibune loro, yen ibune telu ora duwe anak, batangane: salak.
  41. Yen cilik dadi kanca, yen gedhe dadi mungsuh, batangane: geni.
  42. Yen mlaku sikile loro, yen mandheg sikile sepuluh, batangane: wong bakul sate.

Cangkriman Tembang

cangkriman tembang, contoh cangkriman tembang
by lenteramata.com

Sama halnya dgn namanya, cangkriman tembang merupakan cangkriman yg mampu ditemui dlm lirik tembang Jawa.

Cangkriman pepindhan sejatosi awujud cangkriman pepindhan, nanging kagarap fasilitas tembang.

Macam tembang yg menggunakan cangkriman yaitu, tembang pucung, tembang kinanthi, tembang pangkur & tembang asmarandhana.

Contoh Cangkriman Tembang Pocung

1. “Bapak pocung, renteng-renteng kayu kalung,

Dawa kaya ula, Pencokanmu wesi miring,

Sing disaba, si pocung mung turut kutha. (tegese; sepur)”

 

2. “Bapak pocung, cangkemu marep mandhuwur,

Sabane ing sendhang, pencokane lambung kering,

Prapteng wisma si pocung mutah kuwaya”. (tegese; klenthing).”

 

3. “Bapak pocung, dudu watu dudu gunung,

Sangkamu ing Plembang, Ngon ingone sang Bupati,

Yen lumampah si pocung lembehan grana. (tegese; gajah).”

 

4. “Namung tutuk, Lan netra kalih kadulu,

Yen pinet kang karya, Sinuduk netrane kalih,

Yeku sarat ira bangun ngemah-ngemah. (tegese; gunting)”

 

5. “Bapak pocung, amung sirah lawan gembung,

padha dikunjara, mati sajroning ngaurip,

mijil awet, si pocung dadi dahana. (tegese; penthol korek)”

 

6. “Bapak pocung rupane saenggo gunung

Tan ana kang tresna, kabeh uwong mesthi sengit

Yen kanggonan denlus-elus tinangis. (tegese; wudun)”

 

7. “Bapak pocung sasadulur ana pitu

Tan ana kang padha, mati enem urip siji

Dulur pitu tan nate urip barengan. (tegese; saptawara/ dinten)”

Contoh Cangkriman Tembang Asmarandhana

“Wonten ta dhapur sawiji,

Tanpa sirah tanpa tenggak,

Mung gatraning weteng bae,

Miwah suku kalihira,

Nging tanpa dlamakan,

Kanthaning bokong kadulu,

Rumaket ing para priya. (tegese; kathok).”

(Terjemahan;

Ada satu wujud,

Tanpa kepala tanpa leher,

Hanya berbentuk perut saja,

Dan kaki keduanya,

Namun tanpa telapak kaki,

Bentuknya bokong mampu dilihat,

Akrab pada para laki-laki).

Contoh Cangkriman Kinanthi

“Wonten putri luwih ayu,

Tan ana ingkang tumandhing,

Sariranira sang retna,

Owah-owah saben ari,

Yen rina kucem kang cahya,

mung ratri mancur nelahi. (tegese; rembulan).”

(Terjemahan;

Ada putri yg sungguh manis,

Tak ada yg menandingi,

Badan sang dewi,

Berubah saban hari,

Kalau siang suram cahayanya,

Hanya pada malam hari bersinar cahayanya).

Perbedaan Parikan & Cangkriman

Jika kalian mendapat pertanyaan “Bedane parikan karo cangkriman yaiku? ” Maka jangan hingga melewatkan pembahasan postingan ini ya😀

Berikut perbedaan parikan lan cangkriman:

Parikan  Cangkriman
Parikan uga diarani pantun Jawa Cangkriman uga diarani bedhekan Jawa
Jawabane parikan wis pribadi ono Batangane (jawabane) cangkriman kudu digoleki dewe
Parikan kuwi nganggo petungan wanda Cangkriman ora nganggo petungan wanda
Parikan migunakake purwakanthi swara Cangkriman ora nganggo purwakathi swara, artine bebas.

Penutupan

Berdasarkan klarifikasi diatas, mampu ditarik kesimpulan bahwa cangkriman merupakan permainan tradisional Jawa yg bersisi teka-teki & sifatnya menghibur serta mendidik.

Dengan klarifikasi seputar arti, pemahaman, ciri, fungsi, jenis, & contoh cangkriman.

Kalian diperlukan mampu mengenali dengan-cara luas apa itu cangkriman, supaya tak kesulitan lagu tatkala menjawab soal ujian bahasa Jawa.

Jika ada pertanyaan jangan sungkan untuk mengajukan pada kolom komentar. Terimakasih sudah berkunjung ke situs web kami.

  √ 57+ Contoh Tembung Plutan lan Tegese {Paling Lengkap}