close

√ 57+ Contoh Tembung Rangkep {Paling Lengkap}

Tembung rangkep – Hallo sahabat lentera, pada kesempatan kali ini kita masih akan membahasan salah satu jenis tembung.

Seperti yg kita ketahui, macam macam tembung dlm bahasa Jawa sangatlah beragam. Mulai dr tembung saroja, tembung yogyaswara, tembung garba & tembung rangkep.

Nah. untuk kesempatan kali ini kita cuma akan membahas tembung Jawa yakni rangkep. Karena jenis tembung yg yang lain telah dibahas pada materi sebelumnya.

Untuk itu, ayo silahkan disimak baik-baik ya teman 🙂

Daftar Isi

Pengertian Tembung Rangkep

Dalam bahasa Indonesia, tembung rangkep disebut dengan kata ulang. Tata bahasa Indonesia dgn bahasa Jawa memang sedikit berbeda.

Dengan mempelajari materi ini diharapkan siswa mampu menguasai materi kali ini. Sehingga akan lebih gampang dlm mengetahui perbedaan dlm tata bahasa Indonesia dgn tata bahasa Jawa.

Tembung rangkep yaiku sakabehaning tembung sing diwaca kaping pindho. Tembung kuwi mampu sakabehaning utawa mung sawanda wae.

Artinya:

Tembung rangkep adalah semua kata yg dibaca dua kali. Bisa dibaca seluruh kata atau cukup satu kata saja.

Dari asal katanya, rangkep artinya bertumpuk atau dobel. Kaprikornus satu kata ditumpuk dgn kata lainnya.

Tembung rangkep uga di arani kata ulang

Ciri Ciri Tembung Rangkep

Berikut ciri ciri atau karakteristik tembung rangkep, diantaranya:

  • Terdiri dr dua suku kata.
  • Berupa kata yg sama & diulang.
  • Menunjukkan makna gramatis
  • Umumnya tak mengubah kalangan kata. Misalnya ondhe-ondhe, kata ulangnya berupa kata benda, maka bentuk dasarnya pula kata benda.
  • Arti bentuk dasar tembung rangkep selalu berafiliasi dgn arti tembung rangkepnya.
  • Ditulis dgn menawarkan tanda hubung, tanpa spasi
  • Rangkep dwipurwa & dwiwasana tak perlu diberikan tanda hubung
  • Rangkep ditulis serangkai dgn awalan atau akhiran.

Fungsi Tembung Rangkep

Penggunaan tembung rangkep dlm beberapa hal, menciptakan jenis tembung ini mempunyai fungsi yg berlawanan-beda. Tergantung asal katanya, apakah berbentukbenda, atau bilangan.

Berikut beberapa fungsi tembung rangkep:

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dr Kata Kerja

  • Menegaskan pekerjaan dijalankan berulang kali, acuan wira-wiri,njoget-njoget, mlayu-mlayu.
  • Menyatakan pekerjaan yg berdurasi tertentu, acuan maca-maca

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dr Kata Benda

  • Menjelaskan benda yg sejenis, tetapi bermacam macam, contoh godhong-godhongan, woh-wohan.
  • Menjelaskan benda yg ibarat bentuk dasar, acuan montor-montoran, wong-wongan.

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dr Kata Sifat

  • Menjelaskan makna yg lebih, acuan nulis cepet-cepet, mlaku ati-ati

Fungsi Tembung Rangkep Berasal dr Kata Bilangan

  • Berfungsi menyatakan makna sekaligus, contoh ojho melbu loro loro mergo ora kamot.

Macam Macam Tembung Rangkep

Tembung rangkep kaperang dadi telu, yaiku: dwilingga, dwipurwa, dwisasana.

Artinya: tembung rangkep dibedakan menjadi tiga jenis, yakni:

  • Dwilingga
  • Dwipurwa
  • Dwiwasana

Masing-masing tembung tersebut memiliki karakteristik yg berbeda satu sama lain. Berikut penjelasannya:

Tembung Rangkep Dwilingga

Tembung rangkep dwilingga yaiku tembung sing kadadean saka rangkepe tembung lingga.

artinya: Tembung rangkep dwilingga berasal dr pengulangan tembung lingga atau yg kita sebut dgn kata dasar.

Berdasarkan owah orane tembung (berubah tidaknya kata), jenis tembung rangkep dwilingga ini dibagi menjadi 3 macam, yakni:

  • Dwilingga semu 

Dwilingga semu disebut pula dwilingga murni karena kata tersebut tak ada kata dasarnya.

Tuladha tembung dwilingga murni ing tembung rangkep :

  • Ondhe-ondhe
  • Kupu-kupu
  • Untir-untir

Dwilingga semu diarani dwilingga murni mergo tembung kui ora ana linggane.

  • Dwilingga salin swara

Jenis tembung ini disebut dwilingga salin swara karena kata ulangnya aksara vokalnya berlainan dgn kata dasarnya, sehingga suaranya berganti.

Tuladha tembung dwilingga salin swara ing tembung rangkep :

  • Odas-adus
  • Mesam-mesem

DwGuya-guyuilingga sing swarane ganti/malih

  • Dwilingga padha swara 

Disebut dgn dwilingga padha swara alasannya adalah kata dasarnya diulang atau diucapkan dua kali.

Tuladha tembung dwilingga padha swara ing tembung rangkep :

  • Meja-meja
  • Kursi-bangku
  • Buku-buku

Diarani dwiligga padha swara amarga tembung linggane diucapke kaping pindho.

Berdasarkan maknanya, tembung rangkep dwilingga dibedakan menjadi:

  • Tegese paling, tuladha : larang-larangé, akèh-akèhé
  • Tegese wektu, tuladha :  bedhug-bedhug, Awan-awan
  • Tegse sandyan, tuladha : Alon-alon (sanadyan alon)
  • Tegese tansah, tuladha : Arep wiwit maca kok lali-lali waé (tansah lali).
  • Tegese mbangetaké, tuladha : Aja asin-asin (aja asin banget)
  • Tegese dadi tembung kaanan, tuladha : kelap-kelip, rintik-rintik.
  • Tegese dadi tembung aran, tuladha : uget-uget, alang-alang, ari-ari, ali-ali.

Tembung Rangkep Dwipurwa

Tembung rangkep dwipurwa yaiku tembung sing dirangkep wanda utowo suku katane ana ing ngarep dhewe.

Artinya: Tembung rangkep dwipurwa yakni jenis tembung rangkep yg suku kata potongan depan atau suku kata pertama diulang.

Dwi artinya dua, purwa artinya awalan. 

Tuladha tembung dwipurwa :

  • Tamba = ta+tamba = tetamba
  • Luhur = lu+luhur = leluhur
  • Tuku =  tu+tuku    = tetuku.

Tembung Rangkep Dwiwasana

Tembung rangkep dwiwasana yaiku tembung sing dirangkep wanda utowo suku katane ana ing mburi dewe.

Tembung dwiwasana adalah jenis tembung yg diulang suku kata potongan tamat.

Dwi artinya dua, wasana artinya penutup. 

Tuladha tembung dwiwasana :

  • Cenges : cenges+nges =cengenges
  • Cekik : cekik+kik = cekikik
  • Cengis : cengis+ngis =cengingis

Contoh Tembung Rangkep

Tuladha dwilingga padha swara  Tuladha dwilingga salin swara Tuladha dwilingga semu Tuladha dwipura Tuladha dwiwasana
Luwih-luwih mesam-mesem ondhe – ondhe dedunug cekakak
Mlaku-mlaku bonjar-banjir untir – untir jejupuk cekikik
Awan-awan kelap-kelip anggang – anggang lelumpuk cengingis
Kewan-kewan mleba-mlebu andheng – andheng leluri celuluk
Luwih-luwih mloka – mlaku ali-ali tetuku mbegeges
Mlaku-mlaku mrana – mrene alang-alang reresik ndenganga
Awan-awan wira – wiri ari-ari lelunga mbeduduk
Kewan-kewan nongas – nangis lelumbah

Contoh Kalimat Tembung Rangkep

Dalam pelajaran kawruh basa Jawa, kerap kali pertanyaan semacam “gawea ukara nganggo tembung rangkep” akan timbul.

Memang jenis pertanyaan ini akan sering timbul, seiring dgn jenis bahan yg disampaikan.

Bisa jadi, pada ulangan selanjutnya yg muncu perintah membuatl teladan kalimat dr tembung lainnya.

Berikut contoh kalimat dr pertanyaan tersebut :

  • Kucingku jowal-jawil tanganku
  • Kancaku wonge pinter- pinter ing kelas
  • Adhiku bengak-bengok karo nangis
  • Dodol sing digawekake ibuku rasane legi-legi
  • Aku reresik omah amarga arep dienggo arisan;

Contoh kalimat diatas pula mampu menjawab soal “gawea lima ukara kang nganggo tembung rangkep dwipurwa”,

Penutupan

Demikian ulasan perihal jenis tembung rangkep. Semoga mampu memperbesar wawasan & gampang-mudahan bermanfaat. Jangan lupa selipkan komentar bila masih belum dimengerti. Terimakasih.

Related post :

Tembung yogyaswara 

Tembung Camboran 

Tembung Saroja 

Contoh tembung rangkep dwipurwa

Kawruh basa tembung rangkep

Tembung rangkep dwipurwa

Contoh tembung dwilingga

Tembung dwilingga salin swara

Dwilingga semu

Tembung rangkep dwipurwa

  Contoh Sandhangan Swara Aksara Jawa