close

Cerita Gunung Bromo dalam Bahasa Jawa

Gunung bromo ialah salah satu jenis gunung berapi yg masih aktif di Indonesia.

Keindahan alam yg di tawarkan gunung Bromo, menarik para turis untuk berkunjung kesana.

Bukan hanya wisatawan domestik saja yg terpikat dgn keindahan alam gunung bromo.

Wisatawan asing pula berlomba-lomba untuk berkunjung ke Bromo.

Siapa sangka jika gunung yg manis ini menyimpan legenda yg cukup populer di kalangan masyarakat.

Legenda ini pula menjadi dasar adanya tradisi upacara kasada yg berkala di adakan setiap tahun di gunung ini.

Kira-kira mirip apa ya kisahnya? Berikut dongeng gunung bromo dlm bahasa jawa beserta unsur intrinsiknya.

Daftar Isi

Para Dewa Turun dr Kayangan

Ing jaman biyen nalika Para Dewa saka kayangan isih sering mudun ing dunya. Nalika iku Kerajaan Majapahit kena serangan saka kerajaan liya.

Serangan kuwi gawe warga Majapahit padha resah nyelametake uripe. Lan padha golek panggon kanggo ngungsi.

Kahanan kasebut padha wae karo para Dewa sing mulai lunga marang siji panggonan ing sekitarane Gunung Bromo.

Gunung Bromo isih tenang lan ngadek sing slimuti kabut putih. Para Dewa sing teka ing sekitarane Gunung Bromo, mulai semayam ing lereng Gunung Pananjakan.

Saka lereng Gunung Pananjakan bisa weruh kapan srengengene munggah saka wetan lan kapan srengengene sirep saka kulon.

Kelahiran Joko Seger

Ing sekitare Gunung Pananjakan panggone para Dewa semayam ya uga ana panggonan kanggo para pertapa. Pertapa ing Gunung kasebut saben dina muja lan ngening cipta.

Ing sawijining dina sing mbahagiakake, bojone pertapa kuwi nglairake anak lanang.

Rupane anak lanang kasebut ganteng banghet kaya ana cahaya terange. Cahaya kuwi mertandakake anak kasebut lair saka titisan jiwa sing suci.

Anak kasebut wiwit lair keton sehat lan berpengaruh. Tendhangan sikile berpengaruh lan gegeman tangane seret banget.

Kuate bocah kasebut ora kaya bocah bayi sing lazim. Amerga lahir sehat lan besar lengan berkuasa bocah kasebut di arani Joko Seger. Artine Joko Seger yaiku bocah lanang kang sehat lan berpengaruh.

Kelahiran Roro Anteng

Ing sekitare Gunung Pananjakan panggonan liya, padha karo wektu kelahirane Jaka Seger ya anak bocah wadon kang di lahirake.

Bocah wadon kasebut uga lair saka titisane Dewa. Rupane bocah kasebut ayu lan elok.

Siji-sijine bocah wadon ing panggonan kasebut ya bocah kuwi. Umume bocah kang di lahirake padha nangis.

Nanging bocah kasebut ora nangis lan meneng wae. Amarga kahanan kasebut, bocah kuwi di arani Roro Anteng.

Ing umure kang wis cukup umur, Rara Anteng dadi bocah kang ayu banghet. Metu terang saka raine Rara garis garis ayune.

Roro Anteng di Pinang Raksasa

Kaendahane Rara Anteng terkenal ing saben tempat. Akeh putra raja sing nglamar, nanging padha di tolak.

Rupane Rara Anteng wis kepincut karo bocah lanang liya yaiku Joko Seger.

Apa maneh bapake Roro Anteng mampu nerima Joko Seger dadi kandidat mantune senajan Joko dudu golongane ningrat.

Nanging banjur ana persoalan yaiku nalika kabar kaendahane Roro Anteng kesebar tekan kupinge raksasa sing manggon ing sakitare lereng Gunung Bromo.

Raksasa sing kaya badhak kasebut jenenge Kyai Bima. Dheweke sekti, besar lengan berkuasa lan kejem.

Barang krungu kabar kuwi kyai Bima eksklusif teka nglamar Roro Anteng. Yen karepe ora iso di turuti, dhusun lan saisine bakal di sirnakake.

Kahahan kasebut gawe Roro Anteng lan keluargane galau nolak lamarane.

Dene Joko Seger ora bisa nindakake apa-apa amarga ora bisa nandhingi kekuawatan gaibe raksasa kasebut.

Syarat Pernikahan dr Roro Anteng

Sawise mikir sedhela, akhire Roro Anteng nemu cara kanggo nolak lamarane Kyai Bima kanthi alus lan sopan.

Dhewek bakal ngetrapake siji syarat sing mampu di tindakake dening raksasa kasebut.

“Inggih Kyai Bima! Kula bakal nampa lamarane panjenengan, nanging sampeyan kudu netepi siji syarat”. Ujar Roro Anteng.

“Apa syarate! Cepet kowe ngomongo!”. Dawuhe Kyai Bima kanthi swara nyentak.

Krungu swara kasebut, Roro Anteng dadi nervous. Nanging dheweke nyoba tetep tenang kanggo ngilangi rasa gugup.

“Gawekna kula telaga ing dhuwur Gunung Bromo! Yen panjenengan mampu ngerampungake sewengi, kula bakal nampa lamarane panjenengan Kyai”. Ujare Roro Anteng.

Kanthi yakin lan gawe kekuwatan mistik, Kyai Bima nyetujui syarat kasebut lan nganggep syarat kasebut gampang banget kanggo dheweke.

“Apa iku wae sing mbok pengeni Roro Anteng?” Pitakone raksasa kanthi nada arogan.

“Inggih, nanging panjenengan kudu eling, kudu rampung sakderenge jago kluruk!”. Wangsulane Roro Anteng.

Krungu wangsulane Roro Anteng, raksasa kasebut ngguyu banjur mlayu menyang pucuk Gunung Bromo.

Tekan kana, dheweke wiwit ngeruk lemah nganggo tempurung klapa sing gedhe banget.

Siasat Roro Anteng untuk Menggagalkan Lamaran

Mung sawetara kerukan, dheweke wis kasil nggawe bolongan gedhe. Dheweke terus ngeruk lemah ing gunung tanpa leren.

Rara Anteng wiwit kuwatir, bareng wayah esuk panggaweane Kyai Bima wis meh rampung.

“Adhuh, cilaka saya! Raseksa kuwi pancen kuwasa. Apa sing kudu tak lakoni kanggo gagalake gaweyane?”. Ujare Rara Anteng.

Roro Anteng mikir maneh piye carane supaya raseksa kasebut ora iso netepi panjalukane.

Pungkasane dheweke mutusake kanggo nangikake keluawarga lan tanggane.

Wong lanang di dhawuhi ngobong jerami lan wong wadon di dhawuhi numbuk beras.

Ora suwe banjur ana cahya kakak saka wetan. Swarane lesung muni bola-bali, banjur di susul swarane jago kluruk.

Ngerti pratandha yen esuk bakal teka, Kyai Bima terkejut lan pribadi mandheg anggone gawe sendhang sing meh rampung.

“Apes tenan! Jebule wis esuk. Aku gagal rabi karo Roro Anteng”. Tangise raksasa nesu.

Nalika Kyai Bima utawa reksasa metu saka puncak Gunung Bromo, dheweke mbalang bathok klapa sing isih di cekel.

Jarene bathok klapa mau ambruk banjur malih dadi gunung sing di arani jeneng Gunung Bathok.

Dalan sing di tinggalkan reksasa mau dadi kali lan katon saiki isih iso di delok saka bantalan pasir Gunung Batok.

Telaga sing ora di rampungake Kyai Bima saiki di arani segara Wedi utawa segara pasir sing nganti saiki isih mampu di tekani ing tlatah Gunung Bromo.

Ngerti kabar yen raksasa gagal, Roro Anteng lan keluargane padha bungah. Raksasa mau lunga.

Pernikahan Roro Anteng & Joko Seger

Ora suwe, Roro Anteng lan Joko Seger rabi. Sakwise rabi, Roro lan Joko mbukak desa anyar sing jenenge Desa Tengger.

Jeneng kasebut di jupuk saka adonan pungkasane jeneng Anteng (Teng) lan Seger (ger). Wong kae urip seneng ing deso kasebut.

Ing pimpinane Joko Seger lan Roro Anteng, warga ing deso kasebut urip ayem tentrem.

Baca Juga : √ Cerita Legenda Sangkuriang dlm Bahasa Jawa

Bertapa untuk Memiliki Anak

Nanging sakwise rabi wis suweh, Joko lan Roro durung duwe anak. Akhire wong loro kuwi tapa ning puncak gunung Bromo.

Tapane amarga pengen duwe keturunan. Ora suwe banjur ana bunyi saka njero kawah Gunung Bromo.

“Bojoku, rungokno! Kayane Dewa wis ngijabahi kekarepane kita. Matur nuwun Gusti Agung. Mengko anakku sing ragil bakal dakpasrahake marang Gusti Agung”. Ujare Joko Tengger kanthi ati kang bungah.

Amarga seneng banghet, akad sing di omongake ora di pikir dhisik. Joko Seger sing kesusu ora ngrumangsani yen janjine bakal angel di tindakake.

“Bojoku, kowe ngomong apa? Kita ora bakal duwe ati ngorbanake anak kandung kanggo dadi sesaji”. Ujare Roro Anteng.

“Sepurane bojoku, amarga saking senenge gue ora mikir kanthi cetha. Nanging gue ora isa mbalekno apa sing wis tak ucapke dhateng Dewa. Dewa isa murka”. Wangsulane Jaka.

Roro Anteng & Joko Seger Memiliki Anak

Taun ganti taun, kekarepane Joko Seger lan Roro Anteng wis kawujud.

Akhire dheweke duwe anak sepuluh. Sakwise duwe anak sepuluh, dheweke ora duwe anak maneh.

Mula, anak sing nomer sepuluh di anggep bocah paling ragil. Bocahe di jenengi Jaya Kesuma.

Suwe-suwe anake podho gedhe kabeh. Joko Seger lan Roro Anteng durung netepi janjine. Dadi uripe ora kepenak lan ora tenang.

Gunung Bromo Meletus

Ing sawijining dina, ana kedadeyan sing gawe kaget kabeh warga Tengger.

Gunung Bromo sing suci arep mbledos. Gunung kasebut ngetokake awu ireng lan lahar.

Sekabehane warga Suku Tengger padha gupuh lan pribadi mlayu. Mung Joko Tengger lan keluargane sing isih ana ing panggon kono.

Sanadyan padha ngerti bebaya sing mampu di tindakake, dheweke nyoba ngati-ati ana ing desa kasebut.

“Bojoku, kayane Dewa pancen mblenjani kesepakatan”. Ujare Joko Seger.

Gupuhe Roro lan Joko dadi pitakonane anak-anake.

“Ana apa bapak lan ibuk kok kuwatir banget, yen wedi gunung mbledhos mesthi padha mlayu wiwit wingi”. Batine anake.

Akhire Joko Seger lan Roro Anteng nyritakake marang anak-anake kedadeyan pirang-pirang taun.

Krungu crita kuwi, anak-anake padha sedhih banget. Amarga kanggo netepi janjine, wong tuwa kudu kelangan adhine sing ragil.

Nanging yen ora netepi janji kasebut, para Dewa bakal duka lan mampu ngrusak kabeh suku Tengger.

Pengorbanan Jaya Kesuma

Kahanan iki kaya mangan woh simalakama, anak-anake ora ana sing wani ngomong.

Dumadakan anak sing ragil yaiku Jaya Kesuma matur marang keluargane.

“Bapak, ibu lan dulur-dulur sing kula tresnani, mugi-mugi Gusti Agung nampi kurban kula”. Ujare anak ragil Jaya Kesuma.

Apa sing di omong Kesuma gawe kaget lan sedhih sakabenahe keluarga.

Dheweke ora pingin kelangan wong sing di tresnani. Nanging, akad kudu di tepati kanggo katentremane suku Tengger.

“Aku mung njaluk eling karo lungaku. Tulung kirimen hasil  tetanen lan ingon-ingon menyang kawah Bromo saben tanggal 14 wulan Kasadha”. Ujare Kesuma.

Sakwise pamit marang keluargane, Kesuma banjur menyang puncak Gunung Bromo.

Ora ana rasa wedi ing raine. Kanthi gagah prakoso, dheweke banjur nyemplung ing kawah Bromo.

Awal Mula Tradisi Upacara Kasada

Sakwise Kesuma ngurbanake awake, Gunung Bromo katon ayem. Dheweke ngira yen para Dewa wis ora murung maneh.

Wiwit kadadean kasebut, tradhisi ngiri asil tetanen lan ingon-ingon ing kawah Bromo tetep ana nganti saiki.

Tradhisi iki di tindakak saben taun ing sasi Jawa Asyuro (Suro) banjur di arani tradisi Kasadha.

Unsur Intrinsik Legenda Gunung Bromo

Setelah membaca asal ajakan gunung bromo dengan-cara keseluruhan, berikutnya kita dapat menganalisis komponen intrinsiknya.

Berikut bagian instrinsik cerita gunung bromo dlm bahasa Jawa.

Tema

Tema Cerita
Legenda Gunung Bromo ini bernuansa perihal suatu perjanjian. Seperti pada cerita, Rara Anteng tak mampu menepati janjinya & berbuat curang agar tak mampu menikahi Kyai Bima.

Suatu tatkala Rara Anteng & suaminya menciptakan perjanjian kembali dgn para Dewa.

Namun, kali ini Rara Anteng tak dapat mengelaknya. Sehingga anaknya yg terakhir mesti di korbankan ke kawah Gunung Bromo.

Tokoh

Tokoh Cerita
Ada beberapa tokoh utama dlm cerita rakyat asal undangan Gunung Bromo, antara lain yakni Roro Anteng, Joko Seger, Kyai Bima, Jaya Kesuma.

Roro Anteng di gambarkan sebagai wanita yg sungguh manis & baik hati.

Namun di lain segi, Roro dapat berbuat curang & mengingkari janjinya semoga tak menikahi orang yg tak di cintai.

Joko Seger di gambarkan sebagai laki-laki yg ganteng, gagah, bertanggung jawab & bijaksana.

Namun, Jaka seger seperti insan kebanyakan yg mempunyai kelemahan yg acap kali berjanji tanpa berpikir ke depannya.

Seperti tatkala Joko terlena alasannya adalah kesenangannya yg akan mempunyai anak. Sampai dia lupa menciptakan perjanjian untuk mengorbankan anak terakhirnya.

Kyai Bima adalah sosok antagonis dlm cerita yg berwujud seorang raksasa. Sifatnya pemarah, kejam & ingin menang sendiri.

Kyai Bima tak segan untuk mengancam orang lain agar menerima apa yg di harapkan.

Hal ini di gambarkan tatkala Kyai Bima hendak meminang Roro Anteng. Jika pinangannya tak di terima maka Kyai Bima tak segan menghabisi warga sekitar gunung Bromo & merusak desanya.

Karena itu dgn bijaksana Roro memperlihatkan syarat agar di penuhi Kyai Bima.

Jaya Kesuma yakni anak terakhir Roro Anteng & Joko Seger. Tokoh ini di gambarkan sebagai anak yg bijaksana & rela berkorban demi kepentingan bersama.

Jaya Kesuma dgn gagah & berani rela mengorbankan nyawanya & mengerjakan komitmen yg di buat kedua orang tuanya.

Pengorbanan yg ia kerjakan yakni biar warga Suku Tengger lebih tentram & damai karena komitmen pada Dewa sudah di penuhi.

Latar

Latar Cerita
Latar tempat dlm cerita rakyat ini di sekeliling Gunung Bromo yg berada di Provinsi Jawa Timur.

Juga di desa yg di dirikan Rara & Jaka yakni Kawasan Tengger.

Latar waktu pada kisah ini adalah terjadi pada jaman dahulu yakni jaman Kerajaan Majapahit dimana masyarakatnya mempercayai para Dewa.

Alur

Alur Cerita
Asal permintaan Gunung Bromo ini memiliki alur maju. Ceritanya di mulai dr kelahiran Rara & Jaka, sampai keduanya menikah & mempunyai anak.

Dari kisah itu pula di kisahkan konflik yg mereka hadapi hingga penyelesaiannya yg berakhir senang.

Sudut Pandang

Sudut Pandang
Sudut pandang dlm dongeng ini yakni orang ketiga. Karena yg di ceritakan ialah kisah orang lain.

Amanat / Pesan Moral

Pesan Moral
Dari kisah ini banyak pelajaran yg mampu di ambil, yg paling menonjol ialah perihal komitmen yg harus di tepati.

Sepahit apapun janji yg sudah terucap tak dapat di tarik kembali. Mengingkari janji hanya akan menambah pertentangan yg lain.

Karena itu, janji harus di tepati sepahit apapun itu. Meskipun butuh pengorbanan, biar lebih tenang komitmen mesti di tepati.

Demikianlah legenda gunung bromo yg menceritakan kisah Roro Anteng & Jaka Seger sebagai asal mula terjadinya tradisi upacara kasada di Tengger.

Semoga kita semua dapat mengambil nasihat & pesan budbahasa & kisah tersebut.

  √ 25+ Contoh Tembang Pangkur [Pengertian, Watak, Aturan { Lengkap}]