Contoh Ukara Lamba lan Ukara Camboran

Sama halnya dlm bahasa Indonesia, di Bahasa Jawa pula ada macam macam ukara. Salah satunya yakni ukara lamba & ukara camboran.

Hal paling mendasar untuk mengerti bahasa yaitu struktur kalimat. Ukara lamba & ukara camboran disini saling berhubungan dgn struktur kalimat.

Untuk itu, simak pembahasan berikut ini.

Daftar Isi

Ukara Lamba Yaiku

Ukara lamba yaiku ukara sing gagasane utawa andharane mung siji.  Artine ukara lamba yaiku jenis ukara sing polahe mung siji dumadi  saka jejer lan wasesa. Uga bisa di jangkepi lesan lan katrangan.

Jika dlm bahasa Indonesia ada istilah kalimat tunggal & kalimat majemuk, maka di Bahasa Jawa pula sama.

Ukara lamba artinya kalimat tunggal. Ukara lamba yaitu kalimat yg memiliki satu gagasan atau pandangan baru.

Kalimat tunggal dlm bahasa Jawa umumnya tersusun dr satu jejer (subjek) & satu wasesa (predikat).

Terkadang pula ada yg menggunakan lesan (objek) & katrangan (informasi) selaku aksesori kalimat.

Struktur ukara yaiku :

  • Jejer yaiku wong kang ngelakoni tindhakan. (Jejer (subjek) ialah orang yg melaksanakan langkah-langkah)
  • Wasesa yaiku apa kang lagi di tindhake (Wasesa (predikat) yaitu apa yg sedang di jalankan)
  • Lesan yaiku kang di kenani tindhakan (Lesan (objek) yakni apa yg di kenai langkah-langkah).
  • Katrangan yaiku panggonan, wektu, tujuane, alasane utawa carane (Katrangan (informasi) adalah daerah, waktu, tujuan, argumentasi atau caranya)

Tuladha ukara lamba lan perangane :

Adhik nulis surat

  • Adhik : jejer
  • Nulis : wasesa
  • Surat : lesan

Hasan mancing 

  • Hasan: jejer
  • Mancing : wasesa

Dhika tumbas buku ing Suroboyo

  • Dhika : jejer
  • Tumbas : wasesa
  • Buku : lesan
  • Ing Suroboyo : Katrangan Panggonan

Contoh Ukara Lamba

Berikut ini beberapa contoh ukara lamba:

  • Bapak maca layang kabar Jawa Pos (Bapak membaca surat kabar Jawa Pos)
  • Ibu maos majalah (Ibu membaca majalah)
  • Arek iku kancaku (Anak itu temanku)
  • Bu Lek tumbas sego pecel (Bu Lek membeli nasi pecel)
  • Duwite Anis ilang (uangnya Anis hilang)
  • Wingi sore Gita konser (Kemarin sore Gita konser)
  • Pak Dhe nitih Bus (Pak Dhe naik Bus)
  • Srika asah-asuh (Srika berhati-hati)
  • Lia nyapu latar ing ngarepan (Lia menyapu halaman di depan)
  • Liana sinau matematika lan basa Indonesia (Liana berguru matematika & Bahasa Indonesia)
  • Bapak nembe sare (Bapak gres tidur)
  • Ani masak sego (Ani masak nasi)
  • Ibu mundhut sayuran ing peken (Ibu mengambil sayuran di Pasar)
  • Mas Wira sadean emas (Mas Wira dagangemas)
  • Bulik nembe siram (Bulek baru mandi)
  • Giva numpak sepedha (Giva naik sepeda)
  • Dwi lan adhik numpak sepedha menyang aun-alun (Dwi & adik naik sepeda ke alun-alun)
  • Kala wingi, ibu tindak dateng Solo (Kemarin, ibu pergi ke Solo)
  • Bapak sare (Bapak tidur)
  • Lina lunga (Lina pergi)
  • Bunda tumbas gulo (Bunda berbelanja gula)
  • Ibu masak sego goreng (Ibu masak nasi goreng)
  • Faizah ngombe es (Faizah minum es)
  • Indah garap peran (Indah menjalankan tugas)
  • Weduse bapak mangan suket (Kambingnya Bapak makan rumput)
  • Bu Asih bakulan sayur (Bu Asih dagangsayur)
  • Bocah bocah sinau daring. (Anak anak berguru daring)
  • Cecak gumantung ing lawang. (Cicak bergelantung di pintu)
  • Doni tuku layangan. (Doni berbelanja layangan)
  • Pasare sepi (Pasarnya sepi)
  • Lisa moco komik (Lisa membaca komik)
  • Mbak Ani tumbas buah (Mbak Ani membeli buah)

Ukara Camboran

Ukara camboran yaiku jenis ukara kang duwe ide rangkep, biasane dumadi saka rong ukara lamba utawa luwih.

Ukara camboran kosok balene ukara lamba.

Sebutan kalimat majemuk dlm bahasa Jawa ialah ukara camboran.

Ukara camboran yaitu jenis kalimat yg memiliki pemikiran lebih dr satu. Biasanya ukara camboran berasal dr dua ukara lamba atau lebih yg digabung dgn konjungsi.

Dalam ukara camboran, konjungsi yg di gunakan yaitu utawa (atau), senajan (meksipun), lan (dan), dene (sedangkan), nanging (tetapi), banjur (lalu), sawise (setelah) & yang lain.

Tuladha ukara camboran yaiku:

Rina maca buku basa Jawa, Lisa nulis layang ijin

Dalam kalimat tersebut ada 2 jejer (subjek), 2 wasesa (predikat) & 2 lesan (objek).

  • Rina : jejer 1
  • Maca : wasesa 1
  • Buku basa Jawa : lesan 1
  • Lisa : jejer 2
  • Nulis : wasesa 2
  • Layang ijin : lesan 2

Baca Juga : √ 57+ Contoh Ukara Tanggap, Titikane & Ukara Tanggap Yaiku

Jenis Ukara Camboran

Ukara camboran ada tiga macam, yakni:

Ukara Camboran Sadrajat

Ukara camboran sadrajat yaiku ukara kang migunake tembung pangiket lan, dene, karo, nanging.

Ukara camboran sadrajat ialah ukara yg menggunakan kata sambung (konjungsi) lan (dan), dene (sedangkan), karo (dengan), nanging (tetapi/tetapi).

Tuladha ukara camboran sadrajat:

  • Anisa sore mau nandur lan nyiram kembang. (Anisa sore tadi menanam & menyiram bunga)
  • Bapak menyang pabrik dene ibu menyang pasar. (Bapak pergi ke pabrik sedangkan ibu pergi ke pasar)
  • Yayuk nggawa tas karo pulpen wae. (Yayuk membawa tas dgn pulpen saja)
  • Ratna ditampa ana ing Fakultas Ekonomi dene Tina munggah kelas loro SMK (Ratna di terima di fakultas ekonomi sedangkan Tina naik kelas dua SMK)
  • Mbak Lia turu dene adhike adus ing mburi. (Mbak Lia tidur sedangkan adiknya mandi di belakang)
  • Pak Bahar iku wong kang resikan banget nanging putra-putrane crobo banget (Pak Bahas itu penduduknya sangat bersih, namun putra-putranya jorok sekali)

Ukara Camboran Raketan

Ukara camboran raketan yaiku ukara lamba loro utawa luwih sing di dadekno siji nanging ana perangan J, W, L, K kang padha ora di baleni maneh dadi luwih ringkes utawa sapaket

Ukara camboran raketan ialah dua ukara lamba atau lebih yg di gabung menjadi satu, tetapi ada belahan J, W, L, K yg tak di ulang supaya lebih ringkas atau singkat.

Artinya ada kata-kata yg di hilangkan alasannya adalah memiliki kesamaan. Dalam membentuk camboran raketan mampu memakai tanda baca koma atau kata hubung mirip lan (dan, serta, juga) dan banjur (kemudian).

Jenis ukara camboran raketan ada 4 yaitu:

Camboran Raketan Jejer

Camboran raketan jejer yakni ukara lamba dgn subjek (jejer) yg sama.

Tuladha ukara:

  • Diana ngerjakno peran Basa Jawa
  • Diana nggawe kemampuan
  • Diana nulungi masak

Ukara camboran raketan jejere yaiku Diana ngerjakno peran Basa Jawa, nggawe keahlian banjur nulungi masak (Diana melakukan tugas Bahasa Jawa, menciptakan keahlian lalu menolong masak)

Camboran Raketan Wasesa

Camboran raketan wasesa ialah kalimat yg di bentuk dr ukara lamba dgn predikat (wasesa) yg sama.

Contohnya:

  • Mbak Anis nyapu latar
  • Mbak Rini nyapu omah
  • Aku nyapu kamar

Camboran raketan wasesae yaiku Mbak Anis nyapu latar, Mbak Rini omah, Aku kamar (Mbak Anis menyapu halaman, Mbak Rini rumah, Aku kamar).

Raketan Lesan

Camboran raketan lesan yakni beberapa ukara lambah dgn objek (lesan) yg sama.

Contohnya:

  • Bu Dina ngonceki gedhang
  • Ibu ngirisi gedhang
  • Bu Lek nggoreng gedhang

Ukara camboran raketan lesane yaiku Bu Dina ngonceki gedhang, Ibu sing ngirisi lan Bu lek sing nggoreng (Bu Dina mengupas pisang, Ibu yg mengiris & Bu Lek yg menggoreng).

Raketan Katrangan

Camboran raketan katrangan yakni beberapa ukara lamba dgn informasi yg sama.

Contohnya:

  • Andi budhal les jam 2 awan
  • Dani budhal kursus piano jam 2 awan
  • Aku budhal ngaji jam 2 awan

Ukara camboran raketan katrangan yaiku Jam 2 awan Andi budhal les , Dani budhal kursus lan gue budhal ngaji.

Baca Juga : √ 73+ Contoh Ukara Tanduk, Titikane & Ukara Tanduk Yaiku

Ukara Camboran Susun

Ukara camboran susun yaiku ukara kang dumadi saka ukara lamba loro utawa luwih, nanging ukara sing siji dadi katrangan ukara liyane.

Ukara camboran susun uga diarani ukara camboran ora sejajar. (Ukara camboran susu pula disebut ukara camboran tak sejajar)

Ukara camboran susun yakni kalimat yg berasal dr dua ukara lamba atau lebih, tetapi satu kalimat menjadi informasi untuk kalimat yang lain.

Contoh ukara camboran susun :

Untung Surapati banjur diwenehi pakaryan nyekel Pangeran Purbaya, putra Sultan Agung saka Banten kang oncat menyang Priangan.

 Kalimat di atas jikalau di urai menjadi dua kalimat ialah:

  • Untung Surapati banjur diwenehi pakaryan nyekel Pangeran Purbaya.
  • Pangeran Purbaya, putra Sultan Agung saka Banten kang oncat menyang Priangan. 

Kalimat pertama disebut ukara baku (kalimat inti/induk), sedangkan kalimat kedua disebut ukara pang (anak kalimat).

Contoh ukara camboran susun yg lain:

Aku teka nalika dheweke lagi sinau.

Jika di urai menjadi dua ukara lamba yakni:

  • Aku teka.
  • Dheweke lagi sinau.

Soal & Pembahasan Ukara Lamba & Ukara Camboran

  • Ing ngisor iki sing kalebu tuladhane ukara lamba yaikuBu Lek tumbas sego rawon.
  • Tuladha ukara lamba sing bener yaiku ?Dimas numpak sepedha.
  • Terangna kanthi cetha bedane ukara lamba lan ukara camboran ? Ukara lamba gagasane mung ana siji, ukara camboran gagasane luwih saka siji.
  • Gawea tuladha ukara lamba 5 wae kanthi tema pariwisata! Adhiku dolan ing alun-alun malioboro, Aku rekreasi ing Bali, Mbak Lia menyang Pantai Kuta Bali, Kelas 5 pariwisata numpak bis, Keluargaku menyang alun-alun Batu.
  • Apa bedane ukara lamba karo ukara camboran?Ukara lamba gagasane mung siji dumadi saka jejer lan wasesa, ukara camboran gagasane luwih saka siji nduweni jejer lan wasesah luwih saka siji.
  • Contoh ukara lamba jwlk ? Ibu tumbah semongko ing peken.
  • Contoh ukara lamba jejer wasesa lesanTono mangan mie ayam.
  • Ukara lamba sing diterangake diarani ? Ukara lamba uga diarani ukara tunggal.
  • Terangna pangertene ukara lamba lan ukara camboran ? Ukara lamba yaiku ukara kang nduweni jejer lan wasesa namung siji. Ukara camboran yaiku ukara kang nduweni jejer lan wasesa luwih siji. 
  • Sing kalebu tuladhane ukara camboran yaiku ? Ana masak mie lan masak sego goreng. 
  • Ukara camboran sejajar yaiku? Ukara camboran sejajar yaiku ukara lamba loro utawa luwih sing kedudukane sejajar (Ukara camboran sejajar adalah dua ukara lamba atau lebih yg kedudukannya sejajar).
  • Contoh ukara camboran sejajar ? Aku ora melbu sekolah amarga loro.
  • Tulisna tuladha ukara camboran sadrajat ? Dita isuk mau nandur lan nyiram kembang.
  • Apa bae wujude ukara camboran miturut wujude ? Ukara camboran sudrajat, ukara camboran raketan, ukara camboran susun.
  • Kang dadi titikan khas saka ukara camboran yaiku.. ? dumadi saka ukara lamba loro utawa luwih.
  • Cobi damelaken tuladha ukara camboran ?

Nah itulah klarifikasi tentang ukara lamba lan ukara camboran mudah-mudahan berguna.

  Paungeran Tembang Macapat Lengkap dengan Contohnya