close

√ Arti, Jenis, dan Contoh Purwakanti

wargamasyarakat.org, Salam Haneut! Purwakanti dlm bahasa Indonesia disebut rima. Dalam bahasa Sunda, purwakanti nyaeta padeukeutna sora engang tungtung, boh antar kecap dina padalisan atawa antar padalisan dina sapada puisi.

Dalam bahasa Indonesia, purwakanti artinya yaitu miripnya bunyi atau bunyi ujung suku kata, baik ujung suku kata dlm baris, maupun antar baris dlm bait puisi.

Kemiripan bunyi suku kata simpulan antar kata-kata dlm padalisan atau barisan disebut purwakanti rantayan. Contohnya: diteuteup ti hareup sieup, genah merenah tumaninah, geten titen tulaten, & lain-lain.

Sedangkan kemiripan ujung suku kata antar baris dlm bait disebut purwakanti runtuyan. Contohnya:

Peuting tadi kuring nyaring

Lantaran hate keur gering

Inget wae kanu di tepis wiring

Puisi Sunda sendiri ada yg berupa dongeng & non dongeng. Puisi yg berbentuk kisah misalnya wawacan & carita pantun, sedangkan yg non dongeng contohnya sisindiran & guguritan.

Baca juga: Contoh Sisindiran perihal Corona

Jenis-jenis Purwakanti

Dikutip dr wikipedia, menurut M.A. Salmun, purwakanti terbagi menjadi 10 jenis, yakni sebagai berikut:

Purwakanti pangluyu

Hartina nyaeta purwakanti anu aya dina saungkara atawa sapadalisan. Ungkara artinya susunan kata dlm baris atau kalimat. Pangluyu artinya ngaluyukeun (menyamakan) suara dlm kata-kata.

  √ Arti dan Contoh Kecap Panganteb (Partikel Penegas) Bahasa Sunda

Contohnya:

Genah merenah tumaninah (a, nah)

Diteuteup ti hareup sieup (eu, eup)

Purwakanti maduswara

Yaitu kata yg murwakanti suara vokalnya. Murkawanti adalah kata sifat dr purwakanti.

Contohnya:

Ratu mikaungyun menak misuka deungeun-deungeun deudeuheun (u, u, a, a, eu, eu)

Bral gera lumampah jung buru lumaku (a, a, a, u, u, u)

Napsu kapegung (u)

Eleh deet (e)

Jauh dijugjug anggang diteang (u,u, a,a)

Purwakanti cakrawarsa

Artinya yakni purwakanti yg timbul akibat ada suara-suara vokal yg bersilang tempat dlm kata yg berdekatan. Contohnya:

Ngumbar napsu, hirup hurip, anjuk hutang,.

Purwakanti laraspurwa

Yaitu purwakanti yg murwakanti suku kata atau wianjana awal kata, baik rantaran maupun runtuyan.

Contoh laraspurwa engang (suku kata):

  • Kembang bodas buah bunder (dari wawangsalan)
  • Laut kidul kabéh katingali (dari guguritan)
  • Cing cangkeling manuk cingkleung cindeten (dari kakawihan)

Contoh laraspurwa wianjana (suku kata):

  • Nyaksrak nyaliara
  • Sakadar sabrang salayan
  • palataran pasini pati

Purwakanti larasmadya

Artinya purwakanti runtuyan yg ada di tengah ungkara padalisan (ditengah baris). Contohnya:

Sok hayang nyaba ka Bandung

Sok hayang nyaho nanjakna

Sok hayang nanya nu pundung

Sok hayang nyaho nyentakna

Purwakanti laraswekas

Yaitu purwakanti yg murwakanti suku kata simpulan, baik dlm kata-kata dlm baris maupun kata-kata antar baris (ujung baris). Contohnya:

Pecat sawed bati ewed

tengah dalu ngan hanjelu

mo humandeuar ku kadar

teu rék lumpat ku nu ngupat

Purwakanti mindoan kawit

Mindoan artinya mengulangi, kawit artinya permulaan. Kaprikornus mindoan kawit artinya diulangi di awal padalisan atau permulaan ungkara.

Contoh:

Lain bangban lain pacing,

lain kananga kuduna.

Lain babad lain tanding,

lain ka dinya aduna kitu deui

Purwakanti mindoan wekas

Yaitu ada kata yg diulangi di ujung padalisan atau ungkara. Contohnya:

Kaseuseueuran istrina sok hayang ginding

teu diturut ka carogé maling-maling

carogéna keur goréng ulaheun ginding

samping goréng bajuna teu maké kancing.

Purwakanti mindoan kecap

Yaitu mengulangi kata pada kalimat tapi artinya beda. Contohnya:

Hujan ngaririncik, kawas méré kila-kila yén bakal hujan cisoca.

Awakna nu ngalangkang katojo cahaya bulan purnama, teu weléh ngalangkang dina kongkolak panon.

Purwakanti margaluyu

Yaitu mengulangi kata dr ujung padalisan ke permulaan padalisan berikutnya. Contohnya sebagai berikut:

Sukingki haté sukingki

sukingki paselup bungah

Bungah kagiridig simpé

Simpé awak talipurna

talipurna manjing sirna

sirna ringkang nu sakujur

sakujur kadua rasa.

Demikianlah penjelasan mengenai arti, jenis, & acuan purwakanti. Semoga bermanfaat.