√ 25+ Contoh Tembang Pocung [Pengertian, Watak, Aturan { Lengkap}]

Dalam kesenian Jawa tentu sudah tak ajaib dgn ungkapan tembang macapat.

Ya, jenis tembang macapat cukup beragam. Salah satunya ialah tembang macapat pocung.

Tembang pocung berada di urutan terakhir dr 11 jenis tembang macapat.

Masing-masing tembang memiliki ciri khas yg membedakan dgn tembang yg lain.

Mulai dr syair & liriknya hingga pesan moral yg menjadi isi tembang tersebut.

Nah, artikel berikut ini akan menjelaskan macapat pocung dengan-cara rincian mulai dr arti, tabiat, paungeran (aturan) hingga makna & isi tembang.  Simak penjelasan berikut ini!

Daftar Isi

Tembang Pocung Yaiku

Tembang pucung, Tembang pocung, Pengertian Tembang Pucung, Pengertian tembang pocung, Watak Tembang Pocung, Watak Tembang Pucung, Fungsi Tembang Macapat Pucung,Aturan atau Paugeran Tembang Pucung, Guru Gatra Temmbang Pocung, Guru Wilangan Tembang Pocung, PaungeranTembang Pocung, Guru Gatra Tembang Pucung,Guru Wilangan Tembang Pucung,Guru Lagu Tembang Pucung,Contoh Tembang Macapat Pucung & Artinya,Contoh Tembang Pucung Tema Ilmu Pendidikan,Contoh Tembang Pucung Buatan Sendiri,Contoh 1,Contoh Tembang Pucung Tentang Perilaku,Contoh Tembang Pucung Teka Teki & Batangannya (Jawaban),contoh Tembang Bapak Pucung 1,Contoh Tembang Pucung Dalam Serat Kancil,Video Tembang Pucung,Makna atau Arti Tembang Pucung,contoh tembang pucung nasehat,contoh tembang pucung teka teki buatan sendiri,contoh tembang pocung lingkungan,tembang pucung lan batangane,contoh tembang pocung tema pendidikan & artinya,tembang pucung tentang hewan,contoh tembang pucung 12u 6a 8i 12a buatan sendiri,tembang pocung gawean siswa

Pocung berasal dr bahasa Jawa “Pucung” yg artinya ritual kematian dimana jasad di bungkus kain kafan setelah di mandikan, kemudian di kubur.

Tembang pocung yaiku tembang kang nggambarake mangsa nalika wis di pocong utawa nggambarake manungsa iku lamun wis titi wancine tinimbalan dening Gusti ora bisa apa-apa, bisane mung manut.

Pengertian tembang pocung yakni tembang yg menggambarkan manusia tatkala sudah di pocong atau menggambarkan insan tatkala di panggil Tuhan & tak bisa berbuat apa-apa, selain menurut.

Makna tembang ini yakni supaya manusia selalu ingat mati. Dengan begitu, manusia akan lebih praktis berbuat baik sebagai bekal nanti sehabis mati.

Watak Tembang Pocung

Setiap tembang macapat memiliki watak yg berlainan beda. Watak tembang adalah karakteristik berupa perasaan yg pengarang tuangkan sebagai isi tembang.

Biasanya berupa rasa bahagia, senang, gembira, sedih, sarat kasih sayang, berwibawa & lainnya.

Watake tembang pucung iku sakpenake dhewe, luwes, lucu lan gawe seneng. Mula biasane kanggo ngandharake bab-bagian kang ora serius lan mampu gawe gegojegan. Surasane kala mangsane ngemot cangkriman utawa lawakan (crita kang ngguyokake).

Watak tembang pocung ialah seenaknya sendiri (keleluasaan), fleksibel, lucu & menggembirakan.

Biasanya digunakan untuk membahas hal-hal yg tak serius & mampu pula untuk candaan.

Isinya menampung teka-teki atau sesuatu yg lucu. Tujuannya agar lebih praktis untuk menyampaikan hikmah & pesan moral pada pendengar.

Paugeran Tembang Pocung

Paugeran yaiku aturan kang kudu ditaati yen ndamel tembang macapat. (Paugeran adalah aturan yg mesti di taati tatkala menciptakan tembang macapat).

Paugeran tembang dapat disebut sebagai ciri ciri dr tembang itu sendiri. Karena ciri ciri inilah yg membedakan antara jenis tembang satu dgn lainnya.

Paugeran tembang macapat pocung yaiku 4 gatra 12u, 6a, 8i, 12a.

Guru Gatra 

Guru gatra yaiku cacahing larik utawa baris saben baite tembang.

Pengertian guru gatra yakni baris atau larik dlm tembang macapat. Guru gatra setiap tembang berlawanan, untuk tembang pucung memiliki guru gatra 4.  Artinya tembang pucung mempunyai 4 baris kalimat.

Guru Lagu

Guru Lagu yaiku tibaning swara ing saben pungkasaning gatra.

Pengertian guru lagu yaitu bunyi vokal pada final baris tembang. Guru lagu tembang pucung yakni u, a, i, a. Artinya:

  • Baris pertama tembang pucung diakhiri huruf vokal u.
  • Baris kedua tembang pucung diakhiri karakter vokal a.
  • Baris ketiga tembang pucung diakhiri huruf vokal i.
  • Baris keempat tembang pucung diakhiri aksara vokal a.

Guru Wilangan

Guru Wilangan yaiku cacahing wanda ing saben sagatra.

Pengertian guru wilangan ialah jumlah suku kata suatu tembang. Guru wilangan tembang pucung yaitu 12, 6, 8, 12. 

Jadi dengan-cara berurutan guru wilangan baris pertama memiliki suku kata 12, baris kedua 6, baris ketiga 8 & baris keempat 12.

Baca Juga : Tembang Maskumambang

Fungsi Tembang Pocung

Suatu tembang diciptakan bukan tanpa tujuan, melainkan ada pesan & tujuan yg ingin disampaikan penciptanya.

Seperti tembang macapat pocung yg dibuat oleh masyarakat Jawa dgn fungsi:

  • Sebagai sarana hiburan
  • Memberi nasehat pada pendengar
  • Sarana pendidikan
  • Sebagai pengingat, bahwa sejatinya manusia akan mati
  • Kesenian tradisional khas Jawa
  • Pengiring pementasan seni
  • Menceritakan kehidupan sosial

Baca Juga : Tembang Megatruh

Kumpulan Contoh Tembang Pocung

Berikut beberapa contoh tembang pucung mulai dr produksi sendiri, tema pendidikan, tema nasehat, teka teki & lain sebagainya.

Contoh Tembang Pocung Buatan Sendiri

Dadi uwong kudu sregep sing sinau

Ojo dho sembrana

Ilmu mesti migunani

Kanggo awak dewe bangsa lan negara

Makna tembang:

Kaprikornus orang harus rajin dlm mencar ilmu

Jangan asal pilih

Ilmu selalu memiliki kegunaan

Untuk diri sendiri, bangsa & negara

Mring nggenipun wewedi pasangan pulut,

kang mindha manusa,

parek den iling-ilingi,

estu lamun wewedi dudu manusa.

Pan kapanduk gandaning sekar rum-arum,

kadi manggih retna,

sawukir kancana rukmi,

manggut-manggut si kancil sigra maperak.

Cipteng kalbu lir sengseming wanodyayu,

yuwaneng bawana,

mangkana kancil andhelik,

nir ing kingkin wekasan suka ing driya.

Dayanipun kusuma mrih marum-arum,

maresep ri kang tyas,

sekar sumarsana wilis,

nrimo arum rarase menuhi grana.

Sekar andul kalak kenanga keneng kung,

kedah ingagema,

maring kang amurweng tulis,

semuning kang puspa karaseng wardaya..

Kancil nervous andhelik maras kalangkung,

dangu ingantosan,

mayug-mayug tan lumaris,

duh kiteng tyas sumyar gandaning kusuma.

Iku dudu sutingali nora maju,

Eca malangkadhak

Mulya ana angin midid

Mayug-mayug wewedi jir jumangkaha

Contoh Tembang Pocung Tema Tata Krama 

Urip iku madep mantep lan mituhu

Jo padha sembrono

Nyembaho marang Kuasa

Manungsa mung ngunduhi wohing pakarti

Makna tembang:

Hidup haruslah tetap lurus

Jangan hingga bertindak gegabah

Istiqomah menyembah Yang Kuasa

Manusia itu bantu-membantu cuma memetik hasil semua tindakan

Beda lamun kang wus sengsem reh ngasamun

Semune ngaksama

Sasamane bangsa sisip

Sarwa sareh saking mardi martatama.

Makna tembang:

Tetapi berlawanan dgn yg sudah suka menyepi

Tampak sifat pemaaf

Antar insan yg penuh salah

Selalu tabah dgn jalan memprioritaskan sikap rendah hati.

Angkara gung neng angga anggung gumulung

Gegolonganira

Triloka lekeri kongsi

Yen den umbar ambabar dadi rubeda

Makna tembang:

Kejahatan besar di dlm tubuh besar lengan berkuasa menggelora

Menyatu dgn diri sendiri

Menjangkau hingga tiga dunia

Jika dibiarkan akan bermetamorfosis tragedi.

Shalat iku kewajiban ingkang laris

Lekase kat fajar

Ibadah kang pancen wajib

Shalat iku cagakke saka agama

Makna tembang:

Menjalankan sholat yaitu kewajiban

Dimulai dr fajar

Shalat ialah ibadah yg wajib

Shalat ialah tiang agama

Tembang Pocung Teka Teki Buatan Sendiri 

Bapak pucung mampu nggereng mampu mbengung

Ngambah jumantara

Kayu manuk elang

Wira-wiri nggawa barang lan manungsa

Batangane tembang pucung ialah pesawat terbang.

Bapak Pucung, mung sirah lawan gembung.

Padha dikunjara.

Mati sajroning ngaurip.

Mijil abadi, si pucung dadi dahana.

Batangane tembang pucung yaiku batang korek api.

Bapak pucung, dudu kerikil dudu gunung

Sabamu ing ganjal

Ngon-ingone Sang Bupati

Prapteng margaSi pucung lembehan grana

Batangane tembang pucung yaiku gajah.

Bapak Pucung, cangkeme madhep mandhuwur.

Sabamu ing sendhang.

Pencoanmu lambung kereng.

Prapteng wisma, si pucung mutah guwaya.

Batangane (tanggapan) teka teki yaiku gunung.

Bapak pucung, renteng-renteng koyo kalung.

Dowo koyo ulo.

Pencoanmu wesi miring.

Sing disobo.

Si pucung mung turut kutho.

Batangane (jawaban) teka teki yaiku kereta api.

Contoh Tembang Pucung Tema Pendidikan

Ngelmu niku kelakone kanthi laku

Lekasse lawan kas

Tegese kas nyantosani

Setya budaya pangekesing dur angkara

Makna tembang:

Ilmu itu dijalani dgn perbuatan,

Dimulai dgn kemauan,

Artinya kemauan yg menguatkan,

Ketulusan budi pekerti yakni penakluk kejahatan.

Sapa iku, ora seneng ngudi ilmu

Uripe rekasa

Senenge kepati-pati

Ora sugih ananging ora rumangsa

Artinya:

Barang siapa yg tak suka mencari ilmu,

Hidupnya akan sengsara

Kegembiraannya akan mati

Tidak kaya tetapi tak merasa

Dadi bocah kudu sregep lan sinau

Ben ora rekasa

Sinaune ditenani

Yen wis berhasil aja lali mring wong tuwa

Artinya:

Jadi anak haruslah tekun mencar ilmu,

Agar kelak tak sengsara

Belajar yg benar-benar

Jika sudah berhasil jangan lupa terhadap orang renta

Ana weling, saka bapa kalih biyung

Aja seneng lunga

Jomeneh lungane wengi

Yen dilanggar cah ayu iku bebaya

Artinya:

Ada Nasehat dr bapak & ibu

Jangan suka main keluar

Apalagi jika perginya malam

Hal hal mirip ini sangat berbahaya bagi anak wanita bila dilanggar

Yen sinau, ojo karo tura turu

Atine sing bungah

Supaya ngelmune becik

Lakonono kanggo uripmu kang mulya

Artinya:

Ketika mencar ilmu jangan sambil tiduran

Buatlah hatimu menjadi senang

Agar ilmu yg didapat anggun

Lakukan hal ini biar hidupmu mulia

Murid iku wajib bekti lan mituhu

Pituturing dwija

Sabarang reh ngati ati

Tata krama empan papan katindakno

Artinya:

Seorang murid wajib berbakti & bersungguh-sungguh

Berkata yg baik-baik

Berhati hati pada semua hal

Taatilah hukum dimana ananda berada

Nora weruh rosing rasa kang rinuruh…

Lumeketing angga…

Anggere padha marsudi…

Kana kene kaanane nora beda…

Tidak mendalami hakikat ilmu yg sudah dicari.

Padahal ilmu sejati telah berada di dlm jati diri.

Asal selalu mau berupaya.

Di sana maupun di sini ilmunya tak berlainan.

Uger lugu den ta mrih pralebdeng kalbu…

Yen Kabul kabuki..

Ing drajat kajating urip..

Kaya kang wus winahya sekar srinata..

Artinya:

Asal tak banyak bertingkah untuk mengumbar nafsu,

Supaya ilmu dapat merasuk ke dlm sanubari.

Bila berhasil, terbukalah derajat kemuliaan hidup yg sejati.

Seperti yg sudah tersirat didalam tembang sinom (di atas)

Gancaran Tembang Pocung

Nggancarake tembang tegese ngowahi ukara ing njero tembang supaya gampang dimangerteni isine.

Gancaran tembang memiliki arti mengganti kalimat di dlm tembang supaya praktis di ketahui isinya. Biasanya di ubah menjadi prosa atau paragraf.

Cara Nggancarake Tembang Macapat Pocung

  • Ukara kang ikatane nganggo paugeran bali swara kudu diudhari. Tuladha: malumpat sampun – sampun malumpat (Kalimat yg menggunakan tembung baliswara mesti di uraikan. Contohnya malumpat sampun – sampun malumpat)
  • Ukara kang mawa basa kawi utawa basa jawa kuno kudu dijawarkake. Tuladha: datan – ora. (Kalimat yg berasal dr bahasa kawi atau bahasa jawa antik harus di terjemahkan. Contohnya datan – ora )
  • Tembung sandhi utawa garba kudu diudhari. Tuladha: Kadya saka tembung Kadi + Kaya. (Tembung sandhi atau tembung garba mesti di uraikan. Contoh Kadya saka tembung Kadi + Kaya )
  • Kena mbuwang utawa ngimbuhi tembung-tembung sawetara. Tuladha: Angkara gung – Angkara kang agung. (Dapat di hilangkan atau di tambah dgn kata-kata yg sejenis. Contohnya Angkara gung – Angkara kang agung. )
  • Menawa perlu, uga mampu ngilangi utawa nambahi ater-ater, seselan utawa panambang. Tuladha: Ginawe saka tembung Gawe + seselan in. (Jika perlu, pula dapat di hilangkan atau menambah ater-ater, seselan atau penambang. Contohnya Ginawe saka tembung Gawe + seselan in )

Contoh Gancaran Pocung

Ngelmu niku kelakone kanthi laris

Lekasse musuh kas

Tegese kas nyantosani

Setya budaya pangekesing dur angkara

Diudhari dadi:

Ngelmu iku mampu kagayuh yen dilakoni.

Kawiwitan kanthi niat.

Bisa gawe santosaning dhiri pribadi.

Bisa ngasorake tindak angkara.

Gancarane :

Ngelmu iku kudu dilakoni, ora mung disinauni. Anggone nglakoni kanthi niyat lan perjuangan kang mempeng anggone nggolek ilmu, mampu ngendaleni watak utawa tumindak kang ala, saengga mampu nggawe uripe manungsa tentrem.

Isi Tembang Pocung

Tembang pucung, Tembang pocung, Pengertian Tembang Pucung, Pengertian tembang pocung, Watak Tembang Pocung, Watak Tembang Pucung, Fungsi Tembang Macapat Pucung,Aturan atau Paugeran Tembang Pucung, Guru Gatra Temmbang Pocung, Guru Wilangan Tembang Pocung, PaungeranTembang Pocung, Guru Gatra Tembang Pucung,Guru Wilangan Tembang Pucung,Guru Lagu Tembang Pucung,Contoh Tembang Macapat Pucung & Artinya,Contoh Tembang Pucung Tema Ilmu Pendidikan,Contoh Tembang Pucung Buatan Sendiri,Contoh 1,Contoh Tembang Pucung Tentang Perilaku,Contoh Tembang Pucung Teka Teki & Batangannya (Jawaban),contoh Tembang Bapak Pucung 1,Contoh Tembang Pucung Dalam Serat Kancil,Video Tembang Pucung,Makna atau Arti Tembang Pucung,contoh tembang pucung nasehat,contoh tembang pucung teka teki buatan sendiri,contoh tembang pocung lingkungan,tembang pucung lan batangane,contoh tembang pocung tema pendidikan & artinya,tembang pucung tentang hewan,contoh tembang pucung 12u 6a 8i 12a buatan sendiri,tembang pocung gawean siswa

Isi tembang macapat pocung yakni mendeskripsikan perjalanan hidup insan di selesai hayatnya.

Yakni menggambarkan kematian insan mulai dr di mandikan, di kemasan kain kafan hingga di sholati kemudian di kubur.

Selain menggambarkan ihwal kematian, isi tembang ini pula memberikan segi lain dr kehidupan.

Tentu berisi nasehat yg sarak makna, supaya insan tetap dlm kebaikan hingga simpulan hayatnya.

Pitutur Luhur Tembang Pocung

Pitutur luhure arupa piwulang kang becik ing ngedhi wae. Papane, manungsa kudu bisa njaga prilaku kang becik, tata krama lan tata perjuangan , ora oleh umuk (sombong), kedah sopan uga andhap asor marang wong liya.

Amanat atau pitutur luhur dr tembang pocung berupa nasihat kebaikan dlm hal apapun. Sebaliknya insan mesti mampu mempertahankan sikap, sopan santun, tak arogan & harus tetap sopan & rendah hari pada orang lain.

Selain itu beberapa pituturnya ialah:

  • Nasehat untuk menjadi orang baik
  • Perintah supaya senantiasa beribadah
  • Belahar yg bersungguh-sungguh selaku bekal masa depan
  • Nasehat supaya tak murung berlebihan tatkala ditinggal orang yg dicinta
  • Tidak mendahulukan nafsu dlm segala hal

Link Download Tembang Pucung 

  • Lagu Tembang Macapat Jawa Sekar pocung Laras Slendro

Kumpulan Soal & Jawaban Materi Tembang Pocung

  • Isine tembang pucung iku lumrahe? Nasihat
  • Tembang pucung kalebu tembang macapat kang urutan kaping? 11 utawa terakhir
  • Cacahing gatra tembang pucung iku ono? 4
  • Tembang pucung kalebu tembang? tembang macapat
  • Cangkriman ing tembang pucung diarani cangkriman? cangkriman tembang
  • Tembang pucung biasane awujud? cangkriman
  • Tulisna watake tembang pocung? sakpenake dhewe, luwes, lucu lan gawe seneng.
  • Tibaning swara tembang pocung gatra kaping 3 yaiku… ? i
  • Tembang macapat pocung yaiku tembang kang nggambarake bab? Nalika manungso seda
  • Wos surasane tembang macapat pocung yaiku … ? golek ngelmu iku kudu temen lan ngedohi sipat ala supaya mampu kasil

Nah, itulah beberapa penjelasan mengenai tembang pucung mulai dr pemahaman, watak, pathokan tembang & misalnya. Semoga berguna.

  Contoh Ukara Lamba lan Ukara Camboran