close

Soal dan Pembahasan Turunan Fungsi Trigonometri

Soal dan Pembahasan Turunan Fungsi Trigonometri. Rumus-rumus yang mau dipakai dalam penyelesaian  turunan fungsi trigonometri ialah sebagai berikut:
1. Jika f(x) =  sin x maka f'(x) = cos x
2. Jika f(x) = cos x maka f'(x) = -sin x
3. Jika f(x) = tan x maka f'(x) = sec²x
Tips
Setiap fungsi trigonometri yang hurufnya dimulai dengan abjad c, maka turunannya bernilai negatif
Soal dan Pembahasan Turunan Fungsi Trigonometri
Soal 1
Turunan pertama fungsi y = cos (2x³ – x²) merupakan…..
A. y’ = sin (2x³ – x²)
B. y’ = -sin (2x³ – x²)
C. y’ = (6x² – 2x) cos (2x³ – x²)
D. y’ = (6x² – 2x) sin (2x³ – x²)
E. y’ = -(6x² – 2x) sin (2x³ – x²)
Pembahasan: 
y = cos (2x³ – x²)
Misalkan:
u(x) = 2x³ – x² maka u'(x) = 6x² – 2x
y = cos u(x)
y’ = -sin u(x) . u'(x)
y’ = -sin (2x³ – x²) . (6x² – 2x)
y’ = -(6x² – 2x).sin(2x³ – x²)
(JAWABAN: E)
Soal 2
Jika y = x² sin 3x, maka dy/dx = …..
A. 2x sin 3x + 2x² cos x
B. 2x sin 3x + 3x² cos 3x
C. 2x  sin x + 3x² cos x
D. 3x cos 3x + 2x² sin x
E. 2x² cos x + 3x sin 3x
Pembahasan:
y = x² sin 3x
Misalkan:
u(x) = x² maka u'(x) = 2x
v(x) = sin 3x maka  v'(x) = 3 cos 3x
y = u(x) . v(x)
y’ = u'(x).v(x) + u(x).v'(x)
    = 2x . sin 3x + x². 3 cos 3x
    = 2x sin 3x + 3x²cos 3x
(JAWABAN: B)
Soal 3
Diketahui fungsi F(x) = sin²(2x + 3) dan turunan pertama dari F adalah F’. Maka F'(x) =…..
A. 4 sin (2x  + 3) cos (2x + 3)
B. -2 sin (2x  + 3) cos (2x  + 3)
C. 2 sin (2x  + 3) cos (2x  + 3)
D. -4 sin (2x  + 3) cos (2x  + 3)
E. sin (2x  + 3) cos (2x  + 3)
Pembahasan:
F(x) = sin²(2x + 3)
Misalkan:
u(x) = sin (2x + 3), maka:
u'(x) = cos (2x + 3) . 2
        = 2cos (2x + 3)
(2 berasal dari turunan (2x + 3))
F(x) = [u(x)]²
F'(x) = 2[u(x)]¹ . u'(x)
        = 2sin (2x + 3) . 2cos (2x + 3)
        = 4sin (2x +  3) cos (2x + 3)
(JAWABAN: A)
Soal 4
Diketahui f(x) = sin³ (3 – 2x). Turunan pertama fungsi f  yakni f’ maka f'(x) = …..
A. 6 sin² (3 – 2x) cos (3 – 2x)
B. 3 sin² (3 – 2x) cos (3 – 2x)
C. -2 sin² (3 – 2x) cos (3 – 2x)
D. -6 sin (3 – 2x) cos (6 – 4x)
E. -3 sin (3 – 2x) sin (6 – 4x)
Pembahasan:
f(x) = sin³ (3 – 2x)
Misalkan:
u(x) = sin (3 – 2x), maka:
u'(x) = cos (3 –  2x) . (-2)
u'(x) = -2cos (3 –  2x)
(-2 berasal dari turunan (3-2x))
f(x) = [u(x)]³
f'(x) = 3[u(x)]² . u'(x)
f'(x) = 3sin²(3 – 2x) . -2cos (3 – 2x)
       = -6 sin²(3 – 2x) . cos (3 – 2x)
       = -3 . 2 sin (3 -2x).sin (3 -2x).cos (3 – 2x)
       = -3 . sin (3 – 2x). 2 sin (3 – 2x).cos (3 – 2x)
(ingat: sin 2x = 2 sin x.cos x)
       = -3 sin (3 – 2x) sin 2(3 – 2x)
       = -3 sin (3 – 2x) sin (6 – 4x)
(JAWABAN: E)
Soal 5
Turunan pertama dari F(x) = sin³ (5 – 4x) ialah F'(x) = …..
A. 12 sin² (5 – 4x) cos (5 – 4x)
B. 6 sin (5 – 4x) sin (10 – 8x)
C. -3 sin² (5 – 4x) cos (5 – 4x)
D. -6 sin (5 – 4x) sin (10 – 8x)
E. -12 sin² (5 – 4x) cos (10 – 8x)
Pembahasan:
F(x) = sin³ (5 – 4x)
Misalkan:
u(x) = sin (5 – 4x), maka:
u'(x) = cos (5 – 4x) . (-4)
u'(x) = -4cos (5 – 4x)
(-4 berasal dari turunan (5 – 4x))
f(x) = [u(x)]³
f'(x) = 3[u(x)]² . u'(x)
f'(x) = 3sin²(5 – 4x) . -4cos (5 – 4x)
       = -12 sin²(5 – 4x) . cos (5 – 4x)
       = -6 . 2 sin (5 – 4x).sin (5 – 4x).cos (5 – 4x)
       = -6 . sin (5 – 4x). 2 sin (5 – 4x).cos (5 – 4x)
(ingat: sin 2x = 2 sin x.cos x)
       = -6 sin (5 – 4x)) sin 2(5 – 4x)
       = -6 sin (5 – 4x) sin (10 – 8x)
(JAWABAN: D)

Soal 6
Jika f(x) = $\frac sin x + cos x sin x $,  sin x ≠ 0 dan f’ yakni turunan f, maka f'($\frac π 2 $) = …..
A. -2
B. -1
C. 0
D. 1
E. 2
Pembahasan:
f(x) = $\frac sin x + cos x sin x $
Misalkan:
* u(x) = sin x + cos x , maka:
   u'(x) = cos x – sin x
* v(x) = sin x, maka v'(x) = cos x
f(x) = $\frac u(x) v(x) $
f'(x) = $\frac u'(x).v(x)-u(x).v'(x) [v(x)]^ 2 $
       = $\frac (cos x – sin x).(sin x)-(sin x + cos x).(cos x) [sin x]^ 2 $
f'($\frac π 2 $) = $\frac (cos \frac π 2 – sin \frac π 2 ).(sin \frac π 2 )-(sin \frac π 2 + cos \frac π 2 ).(cos \frac π 2 ) [sin \frac π 2 ]^ 2 $
f'($\frac π 2 $) = $\frac (0 – 1).(1)-(1 + 0).(0) (1)^ 2 $
f'($\frac π 2 $) = $\frac -1 – 0 1 $
f'($\frac π 2 $) = -1
(JAWABAN:  B)
Soal 7
Turunan fungsi y = tan x yaitu…..
A. cotan x
B. cos² x
C. sec² x + 1
D. cotan² x + 1
E. tan²x + 1
Pembahasan:
y = tan x
y = $\frac sin x cos x $
Misalkan:
u(x) = sin x, maka u'(x) = cos x
v(x) = cos x, maka v'(x) = -sin x
y = $\frac u(x) v(x) $
y = $\frac u'(x).v(x)-u(x).v'(x) [v(x)]^ 2 $
   = $\frac cos x.cos x-sin x . (-sin x) [cos x]^ 2 $
   = $\frac cos^ 2 x+ sin^ 2 x cos^ 2 x $
   = $\frac sin^ 2 x+ cos^ 2 x cos^ 2 x $
   = $\frac sin^ 2 x cos^ 2 x $ + $\frac cos^ 2 x cos^ 2 x $
   = $(\frac sin x cos x )^ 2 $ + 1
   = (tan x)² + 1
   = tan²x + 1
(JAWABAN: E)

Soal 8
Jika f(x) =  a tan x + bx dan f'($\frac π 4 $) = 3, f'($\frac π 3 $) = 9, maka (a + b) = …..
A. 0
B. 1
C. $\frac π 2 $
D. 2
E. π
Pembahasan:

f(x) =  a tan x + bx
f'(x) = a . $\frac 1 cos^ 2 x $ + b
f'($\frac π 4 $) = a . $\frac 1 cos^ 2 \frac π 4 $ + b
<=> 3 = a . $\frac 1 ((√2)/2)^ 2 $ + b
<=> 3 = 2a + b …………(1)
f'($\frac π 3 $) = a . $\frac 1 cos^ 2 \frac π 3 $ + b
<=> 9 = a . $\frac 1 (½)^ 2 $ + b
<=> 9 = 4a + b…………..(2)

Eliminasi persamaan (1) dan (2) diperoleh:
2a + b = 3
4a + b = 9  –
<=> -2a = -6
<=> a = -6/-2
<=> a = 3
Subtitusi nilai a = 3 ke persamaan (1), diperoleh:
2(3) + b = 3
6 + b = 3
      b = 3 – 6
      b = -3
Kaprikornus, a + b = 3 + (-3) = 0
(JAWABAN: A)

Soal  9
Jika r = $\sqrt sin θ $, maka dr/dθ = …..
A. $\frac 1 2\sqrt sin θ $
B. $\frac cos θ 2sin θ $
C. $\frac cos θ 2\sqrt sin θ $
D. $\frac -sin θ 2cos θ $
E.  $\frac 2cos θ \sqrt sin θ $
Pembahasan:
Misalkan:
u = sin θ, maka u’ = cos θ
r = $\sqrt sin θ $
r = $\sqrt u $
r = $(u)^ ½ $
r’ = $\frac 1 2√u $ . u’
r’ = $\frac 1 2\sqrt sin θ $ . cos θ
r’ = $\frac cos θ 2\sqrt sin θ $
(JAWABAN: C)

  Soal dan Pembahasan Menentukan Panjang Busur dan Luas Juring Lingkaran

Soal 10
Jika f(x) = -(cos² x – sin²x), maka f'(x) yaitu…..
A. 2(sin x – cos x)
B. 2(cos x –  sin x)
C. sin x. cos x
D. 2sin x cos x
E. 4sin x cos x

Pembahasan: 
f(x) = -(cos² x – sin²x)
f(x) = -((1 – sin²x) – sin²x)
f(x) = -(1 – 2sin²x)
f(x) = 2sin²x – 1
Misalkan:
u(x) = sin x, maka u'(x) = cos x
f(x) = 2[u(x)]² – 1
f'(x) = 4 . u(x)¹. u'(x) – 0
f'(x) = 4 sin x  cos x
(JAWABAN: E)

Demikian artikel “Soal dan Pembahasan Turunan Fungsi Trigonometri” kali ini mudah-mudahan dengan beberapa soal dan pembahasan di atas mampu memudahkan anda menyelesaikan soal-soal yang berkaitan dengan turunan fungsi trigonometri.