Contoh Ukara Jejer Wasesa Lesan Keterangan

Jika dlm bahasa Indonesia ada istilah subyek, predikat, obyek & keterangan. Maka dlm bahasa Jawa pula sama, hanya saja penyebutannya yg berlawanan.

Di bahasa Jawa ungkapan-itilah itu disebut jejer, wasesa, lesan lan keterangan. Polanya sama persis dgn yg ada dlm bahasa Indonesia.

Sebelum membicarakan pola kalimatnya, perlu di pahami dulu pengertian jejer, wasesa, lesan & informasi. Simak penjelasannya!

Daftar Isi

Arti Jejer Wasesa Lesan

Berikut pemahaman jejer, wasesa & lesan:

Jejer

Jejer yaiku sing nindakake pakaryan. Fungsine gawe nggoleki jawaban pitakon sapa utawa opo.

Manut pranatane ukara, jejer lumrahe manggon ing ngarep. Nanging uga ana jejer ing tengah utawa pungkasaning ukara.

Jejer ora mampu kadhisiki tembung ancer-ancer (kata depan).

Tembung kang biasane dadi jejer lumrahe arupa tembung aran (kata benda).

Tuladha jejer yaiku : ibu, bapak, adhik lan sak pituture.

Jejer atau subjek yaitu orang yg melakukan kegiatan (pelaku). Fungsinya untuk mencari jawaban pertanyaan siapa atau apa.

Menurut aturan kalimat, jejer berada di depan. Namun, pula ada jejer yg berada di tengah atau di tamat kalimat.

Jejer tak mampu di dahului tembung ancer-ancer (kata depan). Kata depan mirip di, ke & dari.

Tembung yg biasanya menjadi jejer ialah tembung aran atau kata benda. Contoh jejer yakni : ibu, bapak, adik & lainnya.

Jenis-jenis  :

a. Jejer awujud tembung aran utawa frasa aran (kata benda)

Tuladha ukara kang jejere saka tembung aran yaiku:

  • Ibu tindak peken
  • Sega jagung regane murah

b. Jejer awujud tembung kriya utawa frasa kriya (kata kerja)

Tuladha ukara kang jejere saka tembung kriya yaiku:

  • Mangan becik kanggo nambah tenogo
  • Ngrokok ora becik kanggo kesehatan

c. Jejer awujud tembung kaanan utawa frasa kaanan (kata sifat)

  • Rukun gawe sakabehane santosa
  • Crah gawe bubrah

d. Jejer awujud tembung wilangan utawa frasa wilangan.

  • Songo kalebu wilangan ganjil
  • Seabad iku satus tahun

e. Jejer awujud tembung sesulih purusa utawa frasa sesulih purusa (kata ganti orang)

  • Dheweke arep garap tugas basa jawa
  • Kowe lagi apa?

Wasesa

Wasesa yaiku pakaryan sing ditindaake jejer. Fungsine gawe nggoleki jawaban pitakon lagi apa utawa kepriye.

Wasesa utawa predikat yaiku perangan kang dadi intine ukara. Miturut pranataning ukara, wasesa ana sawise jejer.

Wujude wasesa lumrahe arupa tembung kriya (kata kerja). Tuladhane wasesa yaiku nyapu, mangan, maca, nulis, dolanan lan sak pituture.

Wasesa atau predikat ialah pekerjaan atau kegiatan yg di lakukan pelaku (menerangkan keadaan subyek). Fungsi wasesa adalah untuk mencari jawaban pertanyaan sedang apa atau bagaimana.

Wasesa menjadi inti kalimat. Menurut hukum kalimat, wasesa ada setelah jejer.

Wujud wasesa lazimnya berbentuktembung kriya atau kata kerja. Contoh wasesa ialah menyapu, makan, membaca, menulis, bermain & lainnya.

Jenis-jenis wasesa:

a. Wasesa awujud tembung kriya utawa frasa kriya (kata kerja)

  • Andhika mesem
  • Aku adus

b. Wasesa awujud tembung kaanan utawa frasa kaanan. (kata sifat)

  • Bocah kuwi ayu rupane
  • Dinda sregep garap PR

c. Wasesa awujud tembung aran utawa frasa aran. (kata benda)

  • Ibuke Lia guru
  • Bapake Andi dokter

d.  Wasesa wujude saking tembung wilangan utawa frasa wilangan.

  • Jajane ana 5
  • Dhuwitku sepuluh juta

e.  Wasesa awujud frasa ancer-ancer.

  • Liana ing Jakarta
  • Diana ing njero

Lesan

Lesan yaiku perangan sing di tuju utawa obyek sing di kenani pakaryan. 

Lesan iku ana yen ukarane wujude ukara tanduk (kalimat aktif). Ukara tanggap utawa kalimat pasif ora duwe lesan. 

Lesan iku lumrahe tembung aran utawa tembung sesulih puurusa (kata ganti orang).

Tuladha lesan yaiku bal, layang, omah, sepatu lan sapatunggale.

Lesan atau objek yakni yg di kenai pekerjaan. Lesan ada jikalau wujud kalimatnya aktif. Ukara tanggap atau kalimat pasif tak mempunyai lesan.

Lesan umumnya berbentuktembung aran atau tembung sesulih puurusa (kata ganti orang). Contoh lesan yaitu bola, surat, rumah, sepatu

Keterangan ana 2 yaiku katrangan papan (kanggo nerangake panggonan) lan katrangan wayah (kanggo nerangake wektu)..

  • Katrangan yaitu keterangan penjelas, biasanya berbentukwaktu atau tempat.

Contoh Ukara Jejer Wasesa Lesan Keterangan

1. Salimah mangan (Salimah makan?)

  • Jejer (sapa sing mangan)= Salimah
  • Wasesa (lagi apa salimah) = mangan

2. Pak Sofyan ngunjuk wedhang jahe (Pak Sofyan minum wedang jahe)

  • Jejer (sapa sing ngunjuk wedhang jahe) = Pak Sofyan
  • Wasesa (lagi apa Pak Sofyan) = ngunjuk
  • Lesan (ngunjuk apa pak Sofyan)= wedhang jahe

3. Ibu tumbas daging ing Pasar (Ibu berbelanja daging di Pasar)

  • Jejer (sapa sing tumbas daging) = Ibu
  • Wasesa (lagi apa ibu) = tumbas
  • Lesan (tumbas apa ibu) = daging
  • Katrangan = Ing Pasar

4. Sepatuku di silih Andi (Sepatuku di pinjam Andi)

  • Jejer = Sepatuku
  • Wasesa = Di silih
  • Lesan = Andi

5. Budi mangan gethuk ing teras (Budi makan getuk di teras)

  • Jejer = Budi
  • Wasesa = mangan
  • Lesan = gethuk
  • Keterangan = ing teras

6. Karman dolanan layangan saben sore (Karman bermain layang-layang setiap sore)

  • Jejer = Karman
  • Wasesa = dolanan
  • Lesan = layangan
  • Katrangan = saben sore

7. Sapiku mangan suket ing kandhang (Sapiku makan rumput di kandang)

  • Jejer = sapiku
  • Wasesa = mangan
  • Lesan = suket
  • Keterangan = ing kandhang

8. Bima dolanan bal-balan ing lapangan (Bima bermain sepak bola di lapangan)

  • Jejer = Bima
  • Wasesa = dolanan
  • Lesan = bal-balan
  • Keterangan = ing lapangan

9. Ibu mundhut gendhis sakilo (Ibu mengambil gula satu kilo)

  • Jejer = Ibu
  • Wasesa = mundhut
  • Lesan = gendhis sakilo

10. Anake pitik ngetutno mboke (Anaknya ayam mengituti ibunya)

  • Jejer = anake pitik
  • Wasesa = ngetutno
  • Lesan = mboke

11. Adi tumbas buku gambar wingi sore (Adi membeli buku gambar kemarin sore)

  • Jejer = Adi
  • Wasesa = tumbas
  • Lesan = buku gambar
  • Katrangan wektu = wingi sore

12. Bu Lastri keliling dodolan jamu (Bu Lastri keliling jualan jamu)

  • Jejer = Bu Lastri
  • Wasesa = keliling
  • Lesan = dodolan jamu

13. Mbak Anis nggowo oleh-oleh tekan Suroboyo (Mbak Anis menenteng buah tangan dr Surabaya)

  • Jejer = Mbak Anis
  • Wasesa = nggowo
  • Lesan = buah tangan
  • Keterangan = tekan Suroboyo

14. Pak Dani dodolan iwak ing pasar (Pak Dani jualan ikan di pasar)

  • Jejer = Pak Dani
  • Wasesa = dodolan
  • Lesan = iwak
  • Keterangan = ing pasar

15. Ibu menyang omahe si mbah dino senin (Ibu pergi ke rumah nenek hari senin)

  • Jejer = ibu
  • Wasesa = menyang
  • Lesan = omahe si mbah
  • Katrangan = dino senin

16. Wingi bengi bocah-bocah podho melu khataman ing mesjid (Kemarin malam bawah umur ikut khataman di masjid)

  • Keterangan wektu = wingi bengi
  • Subjek = bocah-bocah
  • Wasesa = podho melu
  • Lesan = khataman
  • Keterangan panggon = ing mesjid

17. Mene isuk sakabehane siswa ana ing lapangan sekolah mergo upacara (Besok pagi seluruh siswa ada di lapangan sekolah untuk upacara)

  • Keterangan wektu = mene isuk
  • Jejer = sakabehane siswa
  • Keterangan panggon = di lapangan sekolah
  • Wasesa = mergo upacara

18. Arsih ngguyu nganti kepingkel-pingkel ing ngarep kelas (Arsih tertawa sampai terbahak-bahak di depan kelas)

  • Jejer = Arsih
  • Wasesa = ngguyu
  • Keterangan akhir = nganti kepingkel-pingkel
  • Keterangan panggonan = ing ngarep kelas

19. Juara lomba ditimbali guru ing lapangan arep nampa bebungah (Juara kontes di panggil guru di lapangan untuk menerima hadiah)

  • Jejer = Juara kontes
  • Wasesa = ditibali
  • Lesan = guru
  • Keterangan panggonan = ing lapangan
  • Katrangan alasannya adalah = arep nampa bebungah

20. Zila nganggo payung biar awake ora kudanan (Zila menggunakan payung biar tubuhnya tak kehujanan)

  • Jejer = Zila
  • Wasesa = nganggo
  • Lesan = payung
  • Keterangan sedya = supaya awake ora kudanan

21. Saben dino Linda sinau, mulane dadi juara kelas (Setiap hari Linda berguru, lantaran itu menjadi juara kelas)

  • Katrangan wektu = saben dino
  • Jejer = Linda
  • Wasesa = sinau
  • Keterangan balasan = mulane dadi juara kelas

Contoh Kalimat Bahasa Jawa Jejer Wasesa Lesan Katrangan

  • Ilham sinau basa jawa ing perpustakaan (Ilham belajar bahasa jawa di perpustakaan)
  • Dinda lan Ani ngombe es degan ing alun-alun (Dinda & Ani minum es degan di alun-alun)
  • Wingi sore adhiku menyang dokter gigi (Kemarin sore adikku ke dokter gigi)
  • Ibu numpak bis saking Suroboyo (Ibu naik bus dr Surabaya)
  • Budhe dodol sego pecel regone 8000 (Bu de dagangnasi pecel harganya 8000)
  • Bocah kelas 5 olahraga basket ing lapangan (Anak kelas 5 olahraga basket di lapangan)
  • Mbakku gawe jajan saka tepung ketan (Mbakku menciptakan kudapan manis dr tepung ketan)
  • Adhiku nggambar sapi lan anake (Adikku menggambar sapi & anaknya)
  • Ibu ngumbah sprei (Ibu mencuci sprei)
  • Bu lek masak sego jagung (Bu lek memasak nasi jagung)
  • Anis lagi nonton bulu tangkis (Anis sedang menonton bulu tangkis)
  • Yoga nembang macapat ing njero kelas (Yoga bernyanyi lagu macapat di dlm kelas)
  • Dewi tuku es teh ing kantin sekolah (Dewi membeli es di kantin sekolah)
  • Saben dino Ina nyuwun sangu sekolah (Setiap hari Ina minta uang saku sekolah)

Demikianlah acuan jejer wasesa lesan & keteranga. Semoga berguna.

  Contoh Aksara Murda Jawa {Pengertian, Fungsi, dan Pasangan}