Contoh Geguritan Tema Lingkungan Alam, Sekolah dan Rumah

Geguritan atau yg biasa disebut dgn puisi bahasa Jawa sama halnya dgn puisi pada umumnya yg mengusung tema tertentu.

Pada pembahasan kali ini, penulis hanya akan menyuguhkan geguritan bahasa Jawa ihwal lingkungan seperti seruan untuk mempertahankan lingkungan sekitar, menceritakan lingkungan sekolah, desa & rumah.

Geguritan tema lingkungan acap kali dibacakan setiap tanggal 5 Juni yg bertepatan dgn peringkatan hari lingkungan hidup dunia.

Hal ini merupakan salah satu bentuk pemberian dlm melestarikan lingkungan sekaligus ajang berkampanye kelestarian lingkungan hidup.

Membuat geguritan lingkungan terbilang cukup gampang, mengingat tema lingkungan cakupannya sangat luas, sehingga pembahasannya beragam.

Nah bagi ananda yg berniat menciptakan geguritan bahasa Jawa ihwal lingkungan, dapat memperhatikan teladan geguritan atau puisi Jawa berikut ini.

Daftar Isi

Geguritan Bahasa Jawa Tentang Lingkungan Alam

Berbicara perihal tema lingkungan tentu tak lepas dgn pembahasan alam sekitar entah situasi alam lingkungan perkotaan maupun pedesaan yg berbentuksawah maupun gunung.

Berikut beberapa contoh geguritan bernuansa alam :

Contoh Geguritan 1

Sawah

Sawah…

Lemahmu kang ombo

Warnamu kang ijo

Penak yen disawang

Sawah…

Anggonku nandur pari

Saben dino pak tani ngeramut kowe

Ana bekecot, ulo, tikus lan sapenunggalane

Sawah…

Yen ora ono kowe gue lan sakabehane manungsa ora mampu mangan sego

Saben panen beras ngelumpok akeh

Janjiku ora bakal ngerusak kowe

Contoh Geguritan 2

Esuk-Esuk

Esuk…

Esuk iki Gini, gimah, lan giman

Sakwisi sarapan nyeruput wedang

Maring sawah ora ngitung wayah

Tumandang ngawe buruh tani maring Bu Ambar

Mantun lan ndamel gubuk, tunggu manuk

Contoh Geguritan 3

Pesisir Wengi

Angin sumilir, lintang selaksa wulan anyuluh

Nipta hening ing pesisir

Senajan guruh ombak ora putus-putus

Nalika purnama manjer ing tengah langit

Ana rasa ngambang ing njero dodo

Lir angin kang nyusup dunyoku iki

Amok ombak njeroneng raga

Sirep dadi tentrem ing njero ndunya

Lego karya segoro

Setiya tanpo semoyo

Contoh Geguritan 4

Lintang Panjer Rahina

Nalika bumi isih sepi

Lintang panjer rahina wis tangi

Menehi Pepadhang sagung dumadi

Kang wiwit gumregah ngupaya rejeki

Para among tani wis ndalidir mecaki galengan

Mbok bakul sinambiwara wus sengkut makarya

Para ngulama tumungkul mengestu puja

Para santri wiridan ngaji

Jago kluruk sesautan

Melu tasbeh marang pangeran

Ndonya wis gagat rahina

Maringi kalodhangan janma ngupadi pangupajiwa

Contoh Geguritan 5

Malem Selasa Kliwon

Malem selasa kilwon

Kang gawa sakehe pitakon

Ing jagad tanpa payon

Para manungsa padha sesingitan.

Wengi iki tintrim

Wengi kang sepi

Angin kelangan laku

Kabeh kewan bisu.

Mendung sore mau, ilang

Kanthi gawa rintik-rintik,bubar

Hawa donya,kadya mulate dahana

Panas lan sumpeg ing jiwa.

Malem selasa kliwon

Apa bener, demit klayaban ?

Saenggo manungsa delik ing jero senthong

Supaya ora kadustho wewe gombel lan butho.

Malem selasa kliwon

Wengi kang tanpa rowang

Tanpa kanca, kanggo mbabar esem

Amung kathon peteng

Contoh Geguritan 6

Rembulan Tipis

Repepeh repepeh wus lumarap aneng tepine langit mangsa ketiga

Sang sitoresmi cemlurit ngabiyantara sedeku tumungkul konjem ing pertiwi

Sunare kebak pratandha rangu anggembol wadi kang kawekas

Lirih luruh ngarih arih angrerintih pocapane kasangkut pager wesi bebetenge rasa.

Wewadhul marang angin kang uga wus kalepyan ing akad

Amung pengin takon ana ngendi dununge prasapa kang wus tinali bakal dumadi

Napas-napas pangajab tansah ngesuk ing pambudi supaya anglari rakitane pradondi

Apa isih kudu semaya yen ta rembulan ndadari wus kapecak telung candra tanpa kandha.

Rembulan tipis ngempet tangis aneng kikising rasa kang wus kinalungan kalpika

Contoh Geguritan 7

Wengi

Sumber: titikdua.net

Sunare sang bagaskara wanci ngadepke surup

Katan branang warna lembayung

Katan endah yen sinawang

Kanti esem sumringah sang bagaskoro bali marang paturone.

Nganti nganti dina candake saperlu madangi jagat roya.

Wengi…

Tanpa sunar…

Peteng tanpa lintang

Kanti ati kebak miris

Sikil jumangkah metu ing latar.

Tak sawang…

Lintang rembulan katutup mega

Mega klawu kanti guya guyu nuduhke pangusane

Yen lintang rembulan rinengkuh tan mampu uwal

Jagat peteng nora kwasa opo opo.

Tintrim…

Atis…

Anggegirisi…

Alon gue lumebu

Ing batin gue mung bisa ngucap

Muga kahanan wengi iki bisoa gumanti parak esuk kang edi peni

Contoh Geguritan 8

Bumiku

Kabentang indahe bumiku

Tan katon ijo royo-royo

Para kewan pada manut mring ndarane

Ana ing sawah anggarap siti

Nanging, saiki ora koyo mbiyen

Nanging, saiki bumiku wis rusak

Koyo-koyo wis ora ana ijo-ijoan meneh

Karono ulahe manungsa

Leno marang wektu

Lan nglirwakake kewajiban

Marang gusti,

Sing akaryo jagad

Contoh Geguritan 9

Alam

Ati sing lara dadi waras

Yen ndeleng apike alam iki

Pikiran sing lesu dadi tuntas

Ndeleng ciptan sing Kuasa

Matur syukur marang Gusti

Sing wis nyiptake bumi iki

Lan saisine

Kita kudu ngrawat alam iki

Marang dunya kang luwih apik

Contoh Geguritan 10

Alam Kang Lestari

Bukit-bukit kang ijo

Sawah-sawah kang selak kuning

Swara alang-alang kang gumrising

Ndadikna atikku ayem lan tentrem

Wit – witan kang rindang

Embun kang nyejukake ati

Lemah kang subur lan gembur

Alamku, alam kang apik lan agung

Swara tetembangan manuk sing mabur

Swara banyu kang netes-netes

Angin kang sumrisik ngrasuk ati

Pancen lestantun alamku

Alam kang adhem hawane

Alam kang endah isine

Alam kang mampu nentremake

Iki alamku, alam kang lestantun

Geguritan Tema Lingkungan Asri

Lingkungan asri adalah lingkungan bersih, indah & jauh dr pencemaran serta kerusahakan lingkungan.

Berada di lingkungan yg asri mungkin harapan siapa saja. Maka tak jarang yg menuangkan tema lingkungan asri ini dlm bentuk puisi.

Contohnya yakni puisi berikut ini yg menceritakan keindahan lingkungan asri. Penulis ingin mengungkapkan kekagumannya atas keindahan & kebersihan sekitar.

Geguritan Lingkungan Asri I

Wit-Witan Pinggir Dalan

Aku mlaku, nanging mripatku nyawang sliramu

Aku mandheg, sliramu malah ngguya-ngguyu

Saya edhum…

Saya seger lan ngresepake ati….

Nalika ngaso, sliramu sing dak ampiri

Nalika kesel, sliramu sing dak gawe sambat

Pang-pangmu bisa gawe sendhenan

Godhongmu sing ngrembuyung kaya dadi payung alam

Ngresep panas sing teka..

Ngalangi udan sing moro..

Nanging atiku nangis..

Nyawang sliramu sing wis ilang dadi bangunan

Got padha mudhal yen udane deres

Nanging lemahe padha nela yen udane ora teka

Ora ana maneh sing nyerep panase sang surya

Ora ana meneh sing ngalangi derese udan

Lan,

Ora ana maneh panggon iyupan sing biasane dak ampiri

Saiki…

Dak terusake lakuku

Nalika tak sawang bangunan iku,

Aku kelingan marang sliramu…

Oh…

Wit-witan pinggir dalan…

Dak enteni bibit penerusmu…

Geguritan Lingkungan Asri II

Apike  Alam

Ati sing lara dadi waras

Yen ndeleng apike alam iki

Pikiran sing lesu dadi tuntas

 

Ndeleng ciptan sing Kuasa

Matur syukur marang Gusti

Sing wis nyiptake bumi iki

Lan saisine

 

Kita kudu ngrawat alam iki

Marang dunya kang luwih apik

Ati sing lara dadi waras

Yen ndeleng apike alam iki

Pikiran sing lesu dadi tuntas

 

Ndeleng ciptan sing Kuasa

Matur syukur marang Gusti

Sing wis nyiptake bumi iki

Lan saisine

Kita kudu ngrawat alam iki

Marang dunya kang luwih apik

 

Baca Juga : Geguritan Tema Pendidikan 

Geguritan Lingkungan Rumah

Membuat puisi jawa dgn tema lingkungan rumah mampu menjadi salah satu upaya mengembangkan kesadaran untuk mempertahankan lingkungan sekitar rumah.

Berikut pola puisi jawa dgn tema lingkungan rumah:

Omahku

Omahku…

Mboten megah lan mboten glamor

Mboten magrong-magrong

Ananing saget kangge papan urip

Nalikane wang sekolah

Aku wangsul ten omahku

Disambut kalian bapak lan ibukku

Aku ugo saget leren ten kesel

Omahku pancen mboten gedhe

Ananging sanget ngelindungi saking panas

Saget ngelindungi saking udan

Omahku, istanahku….

Geguritan Tema Kerusakan Lingkungan

 

Contoh Geguritan Bahasa Jawa 1

Bumiku Sampun Sepuh

Dening: Frisca Ramadhani

Ora nyangka, ora nduga, ora krasa

Bhumiku iki uwis ora enom

Yuswa punjul saka 4.500 miliar tahun

Tua, tua banget

Duh Gusti…

Kula dereng siap

Sangu kula dereng cekap

Amargi tasih kathah luput kula

Luput marang panjenengan, luput marang sebanding

Gusti

Kula tasih pengen ngrasakke dadi wong gedhe

nyenengake bapak kaliyan ibu

ndue anak lan putu

nganti mbesuk mampu mantu

Contoh Geguritan Bahasa Jawa 2

Alamku

Alamku tansah nelongso…

Amergi menungso…

Sedanten wit ditegori…

Ngantos sami gundul sedanten…

Sitine podo nangis…

Amergi kapanasan…

Amergi mboten ditutupi

Kalih kabeh wit

Sedanten wit sami botak

Ayo menungso sami-sami sadar

Podho ijoni wit-witanne

Supados alam mboten nelongso

Geguritan Tema Lingkungan Bersih

Njaga Lingkungan

Kaanggit dening: Fiaovi

lingkungan kudu dijogo

Supaya ora ono penyakit moro

Karesikan paling utomo

Amargo biso

Dadekake awak sehat lan tentreme dodo

Mulane dadi manungso

Kudu mampu tumindak becik ojo

Sampek tumindhak olo

Supaya lingkungan tetep ono

Supaya anak putu mampu ngrasakno

Lingkungan kang endah ing dunyo

Kito sedoyo

Kudu ngramut kelestarian lingkungan

Ben ora ono pandangan

Kang nyepetno mripat sing nyawang

Ben yummy dirasakke lan disawang

Dening kabeh makhluk kang urip

Geguritan Tema Lingkungan Daerah

Teks geguritan dgn mengusung lingkungan kawasan sekitar ananda pula ide tema yg manis. Hal ini pula sebagai upaya mengenalkan obyek rekreasi tempat supaya lebih  terkenal yg dibungkus dgn bahasa kiasan & indah.

Berikut pola geguritan Jawa :

Contoh Geguritan Bahasa Jawa 1

Plesir Ing Purbalingga

Kaanggit Dening: Abbas CH

Udan gerimis lan uwis-uwis

Mbuang roso sebel sautawes

Nyambung tresno tanpo lamis

Ing Purbalingga sliramu wasis

Muga sirno cidro dino kepungkur

Murih ati tinanem roso syukur

Tresno muring keluarga nambah akur

Ing Guwo Lawa papan misuwur

Nadyan silarik mampu rinakit gurit

Ilang musno roso gelo lan sakit

Datan musno roso gelo lan sakit

Datan suka srei swara nyelekit

SMA Negri Karangdowo sangsoyo mlejit

Iki wes dadi tekat ing kesepakatan

Murih kabeh kadang sami nyawiji

Akur kuhur ngudi-budi pekerti

Siangkuyung sagung warga harus

Syukurku maring Gusti Pangeran

Sagung warga tansah kasembadan

Tan mingkuh maring sewu pakaryan

Tangguh ing kewuh becik ing keharusan

Contoh Geguritan Bahasa Jawa 2

Rawa Pening

Kanggit Dening: Fanny Kartika Fajriyani

Ngadeg jejeg ing tepining rawa

Suara endah angin krungu ana tainganku

Mecah kasunyian desa tepi rawa

angin kang sumilir

ana ing anatarane godhong-godhong

srenginge abang mbranang

saka kulon katon nyenengake

Nganti tibaning langit peteng

Angin ing kampungku sore iki

Prau-prau nelayan setya nunggoni tekane

diombang-ambingke ombak rawa

prau nelayan nggolek iwak ing padhanging rembulan

Praune katon katiup angin

Nanging nelayan kuwi ora wedi

amarga angin ombak dadi kancane saben dina

Petenge Wengi kang wis sepi nyeyet

Mbulan katon mlaku saka ngetan ke ngulon

Padhang mbulan madangi pelataran

Lintang-lintang katon gumebyar

kang ora kapetung driji

Madhangi Jagat kang uwis sepi

Contoh Geguritan Bahasa Jawa 3

Demak 

Kanggit Dening: scratchngpaint.blogspot..com

Kutha ingatan, kampung halaman

Kutha kang nduweni sejarah kerajaan

Senajan nganthi saiki para sejarawan kebingungan

Ngabuktiake tetinggalan kerajaan

Kasebut kutha wali

Amarga ana salah sawijining wai sanga

Kang anyebar agaa ana ing daerah iki

Sunan Kalijaga alias Raden Said asmane

Kutha kang dadi sentra penyebaran agama islam Ing tanah Jawa

Kapimpin dening Sultan Demak Raden Fattah

Raden Pati Unus lan Sultan Trenggana

Pejuang penegak agama Islam

 

 

Baca Juga : Kumpulan Contoh Puisi Bahasa Jawa

 

Geguritan Tema Lingkungan Sekolah

Geguritan dgn tema lingkungan sekolah merupakan pilihan yg tepat. Terutama tatkala mendapat peran sekolah untuk membuat geguritan.

Berikut beberapa contoh yg mampu kau jadikan referensi:

Contoh Geguritan 1

Sekolahku

Kaanggit Dening: Neiji Hyuga

Sekolahku…

Rupamu saiki duduk sekolah maneh

Nanging kowe saiki arupa panggonan kang rusuh

Kelas, pekarangan, pada karo kandange petek

Sekolahku…

Keadaanmu mulai bien ora berubah-berubah

Sampah-sampah sing kleleran tetep ora mampu di berantas

Kapan keadaanmu iso berganti… nasib… nasib…

Saiki sopo sing bisa di salahake…??

Tukang nyapu-nyapu wis di kerjo professional banget

Clotehan guru wis bekbanget ditokno

Lek ngno murid-e sing salah, ora mampu taat marang aturan

Jadwal wis digawekno lan ditempel ndek kelas

Kanggo murid supaya ngelasanakno peran piket_e

Ora kanggo pajangan para cecek sing mrambat ndek tembok

Amarga iku laksanakno tugase dewe-dewe

Resik sekolahku

Enak belajarku

Konsen belajarku

Podo moro prestasine.

Contoh Geguritan 2

Sabtu Bersih

Kaanggit Dening: Neiji Hyuga

Dina Setu ing wanci enjang

Suasono Tasih katon Remeng

Katambah Kluruk pitik kang gayeng

Katon Siswa SMP kang Nggrengseng

Wanci Sekolah miwiti pasinaon

Katah siswa kang sami pitakon

Sabtu enjang kagem lingkungan kemawon

Kerja bakti resek pasinaon

Namung tekat saiyeg saeka kapti

Yambut gawe bareng kanthi senengen ati

Tansah sehat kang diupadi

Lingkungan sekolah kang tetep asri

Contoh Geguritan 3

Sekolahku 

kanggit Dening : Rio 

Sekolahku kondusif, ayu lan kepenak

Tanduran akeh ing kana

Tanduran tuwuh subur ing kana

Tukang kebon bersungguh-sungguh ngresiki kebon

Dhuh sekolahku, jayalah

Aku ana ing mburi sampeyan

Bapak, ibu guru wonten ngajeng sampeyan

Kita bakal ndhukung sampeyan

Bocah-bocah sinau kanthi seneng

Wit-witan akeh woh-wohan

Kita maca buku ing perpustakaan

Kupu-kupu, manuk mesthi liwat

Geguritan Tentang Lingkungan Sosial

Puisi dgn tema lingkungan memang mempunyai cakupan yg luas. Bisa menceritakan lingkungan yg asri, sekolah, rumah bahkan lingkungan sosial.

Puisi jawa dgn tema lingkungan sosial biasanya menceritakan tentang interaksi antara alam dgn kekerabatan penduduk .

Salah satunya contohnya ialah yg tertuang dlm bait puisi berikut ini:

Lingkunganku

Pesonanipun ramah tamah lan menghangatkan..

Idahipun sumerep canda lan gujeng..

Gesangaken kawontenan sareng ceria..

Oh lingkungan sekitaripun ..

Teruslah kangge sami-sami pundak-membahu ..

Pandamelan sukarela mangga lampahi sareng .

Supados nyukani kenyamanan ..

Kula badhe tansah kados menika…

Njagi tilaran rumiyin ..

Njagi susana anget lan tenteram..

Njagi kesugihan alam luar biasa..

Kaliyan prasaja ..

Geguritan Tema Lingkungan Sekolah Adiwiyata

Selain mengusung tema lingkungan sekolah dlm arti luas. Kamu bisa mempersempit dgn mengambil tema sekolah adiwiyata.

Puisi berikut ini menceritakan tentang kegiatan warga sekolah dlm rangka mempertahankan lingkungan sekolah yg dinobatkan selaku sekolah adiwiyata.

Sekolahku Adiwiyata

Sekolahku iki sekolah adiwiyata

Saben isuk kabeh warga sekolah padha ngeresiki lingkungan

Kembang-kembang podho disirami

Sekolahku iku sekolah adiwiyata

Wit-witan kang ijo ngekei ketentraman gawe sinau

Patuh marang peraturan iku penting ingkang ngajarake keresikan lan kedisiplinan..

Senajan sekolahku ing deso, namung ora kalah karo sekolah kutho

Iki sing dadi ciri sekolahku

Ana akeh wit-witan lan kembang kang ijo

  Paungeran Tembang Macapat Lengkap dengan Contohnya