Guru wilangan; aturan jumlah larik dan jumlah suku kata, guru lagu; aturanrima akhir, serta adab tujuh belas Pupuh Sunda yang meliputi Kinanti, Sinom, Asmarandana, Dangdanggula, Balakbak, Durma, Gambuh, Gurisa, Jurudemung, Ladrang, Lambang, Magatru, Maskumambang, Mijil, Pangkur, Pucung, dan Wirangrong beserta acuan dan lagunya.
Pupuh téh mangrupa ugeran (puisi) anu kauger ku guru wilangan jeung guru lagu. Guru wilangan nyaéta kriteria jumlah padalisan (jajaran) dina unggal pada (gundukan) sarta lobana engang (suku kata/vokal) dina unggal padalisan. Guru lagu nyaéta persyaratan sora vokal dina tungtung unggal padalisan atawa “dang-ding-dung”-na sora vokal dina engang panungtung.
Pupuh Sunda kabéhna aya tujuh belas (17). Aya nu kaasup sekar ageung (wanda laguna rupa-rupa) nyaéta Kinanti, Sinom, Asmarandana, jeung Dangdanggula (KSAD), jeung sekar alit (wanda laguna ngan sarupa) nyaéta Balakbak, Durma, Gambuh, Gurisa, Jurudemung, Ladrang, Lambang, Magatru, Maskumambang, Mijil, Pangkur, Pucung, jeung Wirangrong. Unggal Pupuh miboga ugeran guru wilangan jeung guru lagu sarta watek séwang-séwangan.
Anapon karangan pondok dina wangun ugeran anu dianggit maké persyaratan Pupuh disebutna téh Guguritan atawa Dangding. Kecap ‘gurit’ asalna tina basa Sangsakerta, ‘grath’, anu hartina nyusun karangan. Kecap ‘ngagurit’ miboga harti anu sarua jeung ‘ngadangding’, nyaéta nuduhkerun kana pagawéan ngaréka atawa nyusun karangan winangun Dangding atawa Pupuh.
1. Asmarandana
Sapada diwangun ku 7 (tujuh) padalisan (8-i, 8-a, 8-é/o, 8-a, 7-a, 8-u, 8-a). Watekna silihasih, silih pikanyaah, naséhat, atawa mépélingan
1. Éling-éling mangka éling [8-i]
2. rumingkang di bumi alam [8-a]
3. darma wawayangan baé [8-é]
4. raga taya pangawasa [8-a]
5. lamun kasasar lampah [7-a]
6. napsu nu matak kaduhung [8-u]
7. tubuh anu katempuhan [8-a]
2. rumingkang di bumi alam [8-a]
3. darma wawayangan baé [8-é]
4. raga taya pangawasa [8-a]
5. lamun kasasar lampah [7-a]
6. napsu nu matak kaduhung [8-u]
7. tubuh anu katempuhan [8-a]
2. Balakbak
Sapada diwangun ku 3 (tilu) padalisan (15-é, 15-é, 19-é). Watekna pikaseurieun, banyol, atawa lulucon.
1. Aya warung segi jalan ramé pisan, Citaméng [15-é]
2. Awéwéna luas-luis geulis pisan, ngagoréng [15-é]
3. Lalakina lalakina los ka pipir nyoo monyét, nyangéréng [19-é]
2. Awéwéna luas-luis geulis pisan, ngagoréng [15-é]
3. Lalakina lalakina los ka pipir nyoo monyét, nyangéréng [19-é]
3. Dangdanggula
Sapada diwangun ku 10 (sapuluh) padalisan (10-i, 10-a, 8-é/o, 7-u, 9-i, 7-a, 6-u, 8-a, 12-i, 7-a). Watekna kabungahan atawa kaagungan.
1. Méga beureum surupna geus burit [10-i]
2. ngalanglayung panas pipikiran [10-a]
3. cikur jangkung jahé konéng [8-é]
4. naha teu palay tepung [7-u]
5. simabdi mah ngabeunying leutik [9-i]
6. ari ras cimataan [7-a]
7. gedong tengah laut [6-u]
8. ulah kapalang nya béla [8-a]
0. paripaos gunting pameulahan gambir [12-i]
10. kacipta salamina [7-a]
2. ngalanglayung panas pipikiran [10-a]
3. cikur jangkung jahé konéng [8-é]
4. naha teu palay tepung [7-u]
5. simabdi mah ngabeunying leutik [9-i]
6. ari ras cimataan [7-a]
7. gedong tengah laut [6-u]
8. ulah kapalang nya béla [8-a]
0. paripaos gunting pameulahan gambir [12-i]
10. kacipta salamina [7-a]
4. Durma
Sapada diwangun ku 7 (tujuh) padalisan (12-a, 7-i, 6-a, 7-a, 7-i, 5-a, 7-i). Watekna ngambek, paséa, gelut, atawa perang.
1. Moal ngejat sanajan ukur satapak [12-a]
2. geus dipasti ku jangji [7-i]
3. mun tacan laksana [6-a]
4. numpes musuh sarakah [7-a]
5. henteu niat seja balik [8-i]
6. najan palastra [5-a]
7. mati di médan jurit [7-i]
2. geus dipasti ku jangji [7-i]
3. mun tacan laksana [6-a]
4. numpes musuh sarakah [7-a]
5. henteu niat seja balik [8-i]
6. najan palastra [5-a]
7. mati di médan jurit [7-i]
5. Gambuh
Sapada diwangun ku 5 (lima) padalisan (7-u, 10-u/i, 12-i, 8-u, 8-o). Watekna resah, samar polah, tambuh laku.
1. Ngahuleng banget resah [7-u]
2. henteu terperinci ka mana nya indit [10-i]
3. turug-turug harita téh enggeus burit [12-i]
4. panon poé geus rék surup [8-u]
5. keueung sieun aya méong [8-o]
2. henteu terperinci ka mana nya indit [10-i]
3. turug-turug harita téh enggeus burit [12-i]
4. panon poé geus rék surup [8-u]
5. keueung sieun aya méong [8-o]
6. Gurisa
Sapada diwangun ku 8 (dalapan) padalisan (8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a, 8-a). Watekna pangangguran, tamba kesel, pikalucueun.
1. Hayang teuing geura beurang (8-a)
2. geus beurang rék ka Sumedang (8-a)
3. nagih kanu boga hutang (8-a)
4. mun meunang rék meuli soang (8-a)
5. tapi najan henteu meunang (8-a)
6. teu rék buru buru mulang (8-a)
7. rék tuluy guguru nembang (8-a)
8. jeung diajar nabeuh gambang (8-a)
2. geus beurang rék ka Sumedang (8-a)
3. nagih kanu boga hutang (8-a)
4. mun meunang rék meuli soang (8-a)
5. tapi najan henteu meunang (8-a)
6. teu rék buru buru mulang (8-a)
7. rék tuluy guguru nembang (8-a)
8. jeung diajar nabeuh gambang (8-a)
7. Jurudemung
Sapada diwangun ku 5 (lima) padalisan (8-a, 8-u, 6-i, 8-a, 8-u). Watekna kaprihatinan, kaduhung, atawa hanjakal.
1. Mungguh nu hirup di dunya [8-a]
2. ku kersaning anu Agung [8-u]
3. geus pinasti panggih [6-i]
4. jeung dua rupa perkara [8-a]
5. senang paselang jeung galau [8-u]
2. ku kersaning anu Agung [8-u]
3. geus pinasti panggih [6-i]
4. jeung dua rupa perkara [8-a]
5. senang paselang jeung galau [8-u]
8. Kinanti
Sapada diwangun ku 6 (genep) padalisan (8-u, 8-i, 8-a, 8-i, 8-a, 8-i). Watekna miharep atawa prihatin.
1. Budak leutik mampu ngapung [8-u]
2. babaku ngapungna peuting [8-i]
3. nguriling kakalayangan [8-a]
4. néangan nu bau-bau [8-i]
5. sarupaning bungbuahan [8-a]
6. naon baé nu kapanggih [8-i]
2. babaku ngapungna peuting [8-i]
3. nguriling kakalayangan [8-a]
4. néangan nu bau-bau [8-i]
5. sarupaning bungbuahan [8-a]
6. naon baé nu kapanggih [8-i]
9. Ladrang
Sapada diwangun ku 4 (opta) padalisan (10-i, 8-a, 8-i, 12-a). Watekna banyol, atawa pikaseurieun
1. Aya hiji rupa sato leutik [10-i]
2. éngkang-éngkang, éngkang-éngkang [8-a]
3. sok luluncatan di cai [8-i]
4. ari berdiri arék sarupa jeung lancah [12-a]
2. éngkang-éngkang, éngkang-éngkang [8-a]
3. sok luluncatan di cai [8-i]
4. ari berdiri arék sarupa jeung lancah [12-a]
10. Lambang
Sapada diwangun ku 4 (opat) padalisan (8-a, 8-a, 8-a, 8-a). Watekna banyol, atawa pikaseurieun.
1. Nawu kubang segi tegal [8-a]
2. nyair bogo meunang kadal [8-a]
3. atuh teu payu dijual [8-a]
4. rék didahar da teu halal [8-a]
2. nyair bogo meunang kadal [8-a]
3. atuh teu payu dijual [8-a]
4. rék didahar da teu halal [8-a]
11. Magatru
Sapada diwangun ku 5 (lima) padalisan (12-u, 8-i, 8-u, 8-i, 8-o). Watekna piwuruk, prihatin, sarta kalucuan.
1. Majalaya Ciparay Banjaran Bandung [12-u]
2. Kopo reujeung Cisondari [8-i]
3. Cicaléngka Ujungberung [8-u]
4. Rajamandala Cimahi [8-i]
5. Lélés Limbangan Tarogong [8-0]
2. Kopo reujeung Cisondari [8-i]
3. Cicaléngka Ujungberung [8-u]
4. Rajamandala Cimahi [8-i]
5. Lélés Limbangan Tarogong [8-0]
12. Maskumambang
Sapada diwangun ku 4 (opat) padalisan (12-i, 6-a, 8-i, 8-a). Watekna prihatin, sasambat, atawa nalangsa.
1. Hé manusa mana kaniaya teuing [12-i]
2. teu aya rasrasan [6-a]
3. kaula maké disumpit [8-i]
4. naha naon dosa kula [8-a]
2. teu aya rasrasan [6-a]
3. kaula maké disumpit [8-i]
4. naha naon dosa kula [8-a]
13. Mijil
Sapada diwangun ku 6 (genep) padalisan (10-i, 6-o, 10-e, 10-i, 6-i, 6-u). Watekna sulit, murung, cilaka, tiiseun, atawa jempling.
1. Mesat ngapung puta sang Arimbi [10-i]
2. jeung méga geus awor [6-o]
3. beuki lila beuki luhur baé [10-é]
4. larak-lirik ningali ka bumi [10-i]
5. milari sang rayi [6-i]
6. Pangéran Bimanyu [6-u]
2. jeung méga geus awor [6-o]
3. beuki lila beuki luhur baé [10-é]
4. larak-lirik ningali ka bumi [10-i]
5. milari sang rayi [6-i]
6. Pangéran Bimanyu [6-u]
14. Pangkur
Sapada diwangun ku 7 (tujuh) padalisan (8-a, 11-i, 8-u, 7-a, 12-u, 8-a, 8-a). Watekna lumampah, napsu, sadia rék perang.
1. Seja nyaba ngalalana [8-a]
2. ngitung lembur ngajajah milang kori [12-i]
3. henteu puguh nu dijugjug [8-u]
4. balik paman sadaya [7-a]
5. nu ti mana tiluan semu rarusuh [12-u]
6. Lurah bégal ngawalonan [8-a]
7. Aing ngaran Jayapati [8-i]
2. ngitung lembur ngajajah milang kori [12-i]
3. henteu puguh nu dijugjug [8-u]
4. balik paman sadaya [7-a]
5. nu ti mana tiluan semu rarusuh [12-u]
6. Lurah bégal ngawalonan [8-a]
7. Aing ngaran Jayapati [8-i]
15. Pucung
Sapada diwangun ku 4 (opat) padalisan (12-u, 6-a, 8-é/o, 12-a). Watekna piwuruk, wawaran, kaget, atawa éling.
1. Lutung buntung luncat kana tunggul gintung [12-u]
2. monyét loréng leupas [6-a]
3. luncat kana pager déngdék [8-é]
4. tupai kuning jaralang belang buntutna [12-a]
2. monyét loréng leupas [6-a]
3. luncat kana pager déngdék [8-é]
4. tupai kuning jaralang belang buntutna [12-a]
16. Sinom
Sapada diwangun ku 9 (salapan) padalisan (8-a, 8-i, 8-a, 8-i, 7-i, 8-u, 7-a/8-a, 8-i, 12-a). Watekna gumbira.
1. Warna-warna lauk émpang [8-a]
2. aya nu sami jeung pingping [8-i]
3. pagulung patumpang-tumpang [8-a]
4. Ratna Rengganis ningali [8-i]
5. warnaning lauk cai [7-i]
6. lalawak pating suruwuk [8-u]
7. sepat patingk(ar)océpat [7-a (8-a)]
8. julung-julung ngajalingjing [8-a]
9. sisi balong balingbing sisi balungbang [12-a]
2. aya nu sami jeung pingping [8-i]
3. pagulung patumpang-tumpang [8-a]
4. Ratna Rengganis ningali [8-i]
5. warnaning lauk cai [7-i]
6. lalawak pating suruwuk [8-u]
7. sepat patingk(ar)océpat [7-a (8-a)]
8. julung-julung ngajalingjing [8-a]
9. sisi balong balingbing sisi balungbang [12-a]
17. Wirangrong
Sapada diwangun ku 6 (genep) padalisan (8-i, 8-o, 8-u, 8-i, 8-a, 8-a). Watekna kawirang, kaéraan, karugian, kaapesan.
1. Barudak mangka ngalarti [8-i]
2. ulah rék ka dalon-dalon [8-o]
3. enggong-enggon nungtut élmu [8-u]
4. mangka getol mangka tigin [8-i]
5. pibekeleun saréréa [8-a]
6. modal bakti ka nagara [8-a]
2. ulah rék ka dalon-dalon [8-o]
3. enggong-enggon nungtut élmu [8-u]
4. mangka getol mangka tigin [8-i]
5. pibekeleun saréréa [8-a]
6. modal bakti ka nagara [8-a]