√ Contoh Tembung Kerata Basa, Arti, Jenis lan Contoh {Lengkap}

Tembung Kerata Basa – Kerata basa merupakan salah satu ragam bahasa dr suku Jawa yg bisa dibilang unik. Dalam bahasa Indonesia, keratabasa yakni salah satu bentuk akronim yg dibuat tak menggunakan kaidah.

Maksudnya kalau abreviasi dlm bahasa Indonesia dibikin dengan-cara terorganisir dgn suku kata depan atau belakang saja, maka dlm keratabasa diaduk aduk. Berikut klarifikasi lengkapnya!

Daftar Isi

Pengertian Kerata Basa

Ada beberapa pemahaman keratabasa, baik dlm bahasa Indonesia maupun dlm bahasa Jawa:

  • Keratabasa yaitu frasa yg dibentuk untuk mengartikan kata dgn menilai kata tersebut selaku singkatan.
  • Kereta basa merupakan merombak dua kata atau lebih, selanjutnya digabung dgn cara disingkat.
  • Kerata basa yaitu makna kata yg dilihat menurut suku katanya.
  • Kerata basa (kerotoboso) adalah perumpamaan yg menggambarkan makna pada setiap satu suku kata. Setiap satu suku kata diotak-atik menjadi makna baru yg menggambarkan kata aslinya.

Beberapa pengertian kerata basa dlm bahasa Jawa:

  • Kerata basa yaiku negesi tembung fasilitas mirid swara wandane utawa tembung loro kang digandheng banging suda wandane lan mawa teges.
  • Kerata basa uga diarani ereta basa utawa jarwa dhosok yaiku negesi tembung kapirid saka wancahan wandane, utawa nguthak-athik tembunge semoga mathuk.
  • Keratabasa yaiku nguthak ngathik tembung biar mathuk.

Jenis Jenis Kerata Basa

Jika dilihat dr pengelompokkan kata-nya, jenis keratabasa terbagi menjadi beberapa, diantaranya:

  • Nama benda misalnya krikil, cangkir
  • Nama anggota keluarga contohnya adik, bapak, ibu
  • Nama bulan mirip januari, september, desember
  • Tentang acara contohnya tapa, tandur
  • Menyatakan kondisi contohnya tuwa, prawan, saru
  • Anggota badan misal cangkem, irung
  • Identitas seseorang misal piya, wanita
  • Pakaian misal suwal, kupluk
  • Tradisi budaya misal ludruk, tayub lan berkat
  • Nama flora misal tebu, sinom
  • Nama pekerjaan misal sopir
  • Nama transportasi contohnya dokar
  • Nama buah misalnya gedhang

Keunikan Kerata Basa Bulan

Salah satu jenis keratabasa yaitu nama nama bulan. Pemberian nama bulan ini biasanya diadaptasi dgn trend pada bulan tersebut. Beirkut tuladha tembung kerata basa ing bulan:

  • Oktober tegese untub untube sumber
  • Januari tegese udan saben ari
  • September tegese kasep kasepe sumber
  • Juni tegese jun-e podho muni
  • Desember tegese gedhe gedhene sumber
  • Nopember tegese ono sumber
  • Pebruai tegese yen mepe mburu ari
  • Agustus tegese lemahe padha mletus
  • Maret tegese mangsane seret
  • April tegese cepral-cepril
  • Juli tegese jun-e podho mili

Contoh Tembung Kerata Basa

Berikut beberapa daftar tembung kerata basa Jawa lengkap:

  • Adik : Anggere di latih
  • Anak : Karep apa-apa kudu ana lan lezat.
  • Andhong = anake biar gelis nggendhong
  • Ayu : Parase gampang payu
  • Buta : Kalbu sing ora ditata
  • Bapak : Bap apa-apa pepak
  • Bocah : Mangan kaya kebo, gaweyane ora kecacah.
  • Batur : Embat-embating tutur
  • Brekat : Dideleh mak breg terus diangkat
  • Copet: ngaco karo meper-mepet
  • Cangkir : Kanggo nyancang pikir
  • Cengkir : Kencenge pikir
  • Cangkem : Yen ora dicancang ora mingkem.
  • Dhalang : Ngudhal piwulang
  • Denawa : Ngeden hawa ngumbar hawa napsu
  • Dongeng : Dipaido ora mengeng
  • Dubang = idu abang
  • Desember : Gedhe-gedhene sumber
  • Garwa : Sigaraning nyawa
  • Gelas : Yen tugel ora kena dilas
  • Garbu : Yen ora mbegar ora iso mlebu
  • Gedhang : Saged padhang, digeget kafetaria madhang.
  • Guru : Digugu lan ditiru
  • Gusti : Bagusing ati
  • Gerang : Segere wis arang-arang
  • Janur : jan-jane/sejatine nur
  • Januari : Hujan saben ari
  • Janggut : yen wijang manggut-manggut
  • Jungkat : majuning tekat
  • Kacu : diangkat karo mecucu
  • Kodhok : Teka-teka ndhodhok.
  • Kaji : Tekade siji
  • Kricak : keri ning cagak
  • Kathok : Diangkat sitok-sitok
  • Kotang : Sikute diutang
  • Kupat : Ngaku lepat
  • Kuping : Kaku njepiping
  • Kupluk : Kaku nyempluk
  • Kursi : Yen diungkurake banjur isi
  • Lanang : ala ning wenang
  • Ludruk : Gulune gelo-gelo, sikile gedrug-gedrug
  • Mata : kanggo ngematake barang sing positif
  • Maratuwa : Mara-mara ketemu tuwa
  • Maling : Njipuk amale wong sing ora eling
  • Mantu : Dieman-emani meksa metu
  • Nopember : Ana sumber
  • Ngelmu : Angele yen durung ketemu
  • Ndelok = kendele mung alok2
  • Oktober : Untub-untube sumber
  • Prajurit : prawira jujur lan ngirit
  • Prawan : Yen pepara (leelungan) kudu wayah awan
  • Pacul : yen ngupat lemahe ucul
  • Pebruari : Yen mepe mburu ari
  • Piring : Sepi yen miring
  • Priya : ngoperi kaya
  • Ruji : diruru siji-siji
  • Saru : Kasar lan keliru
  • Sega : mbeseseg lega
  • Setir : Senajang singset tetep mampu muntir
  • Simah : Isine omah
  • Sepuh : Sabdane ampuh
  • Sejarah : Sejan ngarah (yen dina riaya/Idul Fitri)
  • Sopir : Yen ngaso mampir (ing warung).
  • Sekuter : Sambi sendheku mlayu banter.
  • Sepur : asepe metu ndhuwur
  • September : kasep kasepe sumber
  • Sulap : Yen kesusu bakal ketilap.
  • Suruh : kesusu weruh
  • Sinom : Isih enom
  • Sindur : isin yen mundur (malu kalau mundur).
  • Sirah : Isine rah
  • Siti : Isine bulu bekti
  • Sruwal : Saru yen nganti uwal
  • Tandur : Nata karo mundur
  • Tumpeng : Tumindak sing lempeng
  • Tayub : Ditata semoga katon guyub
  • Tebu : Antebe kalbu
  • Tapa : Tatane kaya wong papa
  • Tarub : Ditata biar katon murub
  • Tepas : Titip napas
  • Tuwa : Untune wis rowa, ngenteni metune nyawa
  • Ukir : Ukurane pikir
  • Wanita : Wani ditata
  • Wedhus : Suwe ora tau adus
  • Weteng : Ruwet tur peteng
  • Wedang : Dianggo gawe kadang

Contoh Ukara Kerata Basa

  • Jaman bien, bener yen guru digugu lan ditiru, nanging saiki guru nom-noman iku polahe wis ra karu-karuan, apa iseh bisa dianggep guru?
  • Dadi perempuan pancen abot, kudu padha karo tembunge, wani ditata.
  • Ngapunten bu, Om kula menika taseh sinom, sampun dibasani.
  • Dhalang iku sakliyane aweh hiburan uga ngudhal piwulang, kemangka iku diarani dhalang.
  • Din, nyauri biyungmu kanthi basa ngoko iku ora bener, saru, bernafsu lan keliru.

Soal & Jawaban Ujian Seputar Tembung Kerata Basa

Kerata basa jungkat yaiku?

  • Jungkat tegese majuning tekat

Kerata basa dongeng yaiku?

  • Dongeng tegese dipaido ora mengeng

Tembung kerata basane kupluk?

  • Kupluk tegese kaku nyempluk

Kerata basa tuwa yaiku?

  • Tuwa tegese untune wis rowa, ngenteni metune nyawa

Kerata basa uga diarani?

  • ereta basa utawa jarwa dhosok

Tembung sepuh kerata basane yaiku?

  • Sepuh tegese sabdane ampuh

Iki tuladhane kerata basa kejaba

Apa kerata basane tembung guru?

  • Guru kerata basane digugu lan ditiru

 

 

 

 

 

 

  Contoh Ukara Andharan