Contoh Sandhangan Wyanjana

Untuk menulis dlm aksara Jawa terbilang unik. Dalam membentuk goresan pena Jawa ada beberapa bagian yg perlu di ikut sertakan.

Mulai dr abjad carakan (hanacaraka), pasangan & sandhangan. Hal tersebut guna terbentuknya sebuah kata yg ingin kita tulis.

Nah pada pembahasan berikut ini kita cuma akan berfokus pada salah satu jenis sandhangan yaitu sandhangan wyanjana.

Daftar Isi

Sandhangan Wyanjana Yaiku

Sebelum mengetahui pengertian sandhangan wyanjana, terlebih dulu ananda perlu tahu apa itu sandhangan.

Menurut Darusuprapta (2002) dlm buku Pedoman Penulisan Aksara Jawa, sandhangan yakni tanda atau simbol untuk mengubah vokal dasar pada abjad carakan (Hanacaraka).

Vokal dasar dr huruf carakan adalah “a”. Untuk membentuk kata lain yg di kehendaki, ananda perlu sandangan untuk mengubahnya.

Jenis sandhangan sendiri ada tiga yaiku sandhangan swara, sandhangan panyiyeg wanda & sandhangan wyanjana yg akan kita diskusikan.

Kira-kira apa pemahaman sandhangan wyanjana & fungsinya untuk mengubah vokal apa saja? Berikut pembahasannya.

Sandhangan wyanjana yaiku sandhangan sing di ucapke bareng karo aksara sing di wenehake sandhangan.

Sandhangan wyanjana yakni sandhangan yg di ucapkan bareng dgn abjad yg di berikan sandhangan.

Biasanya jenis sandhangan ini melekat pada huruf konsonan (semua huruf selain huruf vokal a, i, u, e, & o).

Fungsi Sandhangan Wyanjana

Fungsi sandhangan ini yakni untuk menyisipkan huruf konsonan pada gugus semi vokal.

Huruf konsonan yg di sisipkan yaitu r (sandhangan cakra), re (sandhangan keret), y (sandhangan pengkal), l (sandhangan panjingan la) & w (sandhangan gembung).

Untuk membaca sandhangan ini cukup gampang, contohnya suku kata “ka” jika di beri sandangan wyanjana di baca :

  • Kra bila dgn sandhangan cakra
  • Kre jika dgn sandhangan keret
  • Kya bila dgn sandhangan pengkal
  • Kla jika dgn sandhangan panjingan la
  • Kwa jikalau dgn sandhangan gembung.

Jenis Sandhangan Wyanjana

sandhangan wyanjana, sandhangan wyanjana yaiku, sandhangan wyanjana cacahe ana

Sandhangan wyanjana cacahe ana lima. Ing ngisor iki kang mujudake sandhangan wyanjana yaiku cakra, keret, pengka, panjingan la, lan gembung.

Sebenarnya jenis sandhangan ini ada lima yakni: é

  • Sandhangan cakra
  • Sandhangan keret
  • Sandhangan pengkal
  • Sandhangan panjingan la
  • Sandhangan gembung

Namun di antara lima sandhangan, yg populer ada tiga yakni : cakra, keret & pengkal.

Berikut klarifikasi masing-masing sandhangan:

Cakra

Salah sawijining sandhangan wyanjana yaiku cakra. Sandhangan wyanjana cakra kanggo panjingan abjad saka klompok konsonan r. Cakra di tulis ing ngisor, mburi huruf sing di sandhangi.

Cakra adalah tanda dr kalangan konsonan r. Fungsinya untuk memberi efek bunyi “ra”. 

Cakra lazimnya di tulis di bawah, belakang huruf yg di beri sandhangan.

Setelah di beri sandhangan cakra, karakter carakan masih dapat di beri sandhangan swara.

Misal menulis kata “kringet”, sesudah memberi sandhangan wyanjana cakra, pula di tambah sandhangan swara wulu.

Tuladha :

  • Srabi = ꦱꦿꦧꦶ

 

  • Kriting = ꦏꦿꦶꦠꦶꦁ

 

  • Presiden = ꦥꦿꦺꦱꦶꦣꦺꦤ꧀

 

  • Kroto = ꦏꦿꦺꦴꦠꦺꦴ

Cakra Keret

Kamu bahu-membahu dapat menyebut sandhangan ini selaku “keret” saja. Namun, alasannya adalah bentuknya mirip dgn sandhangan cakra, jenis ini disebut pula cakra keret.

Cakra keret gunane kanggo nggandheng konsonan “re”. Yaiku nalika ana konsonan di waca sawanda bareng konsonan “re”. Tuladha ing tembun preman lan kreta.

Cakra keret berguna untuk memadukan konsonan “ré”. Yaitu tatkala ada konsonan dlm satu suku kata dgn konsonan “ré”. Contohnya mirip dlm kata prémen & kréta.

Yang memakai cakra kérét cuma yg berbunyi “re” pépét. Jika penulisan “re” taling, tetap memakai cakra yg di beri sandhangan swara taling.

Contoh sandhangan wyanjana cakra kérét :

  • Krések = ꦏꦿꦼꦱꦼꦏ꧀

 

  • Prémadi = ꦥꦿꦼꦩꦣꦶ

 

  • Prémen = ꦥꦿꦼꦩꦼꦤ꧀

 

  • Gréget = ꦒꦿꦼꦒꦼꦠ꧀

 

  • Kréta = ꦏꦿꦼꦠ

 

  • Trénggalek = ꦠꦿꦼꦁꦒꦭꦺꦏ꧀

 

  • Trésno = ꦠꦿꦼꦱ꧀ꦤꦺꦴ

 

  • Présma = ꦥꦿꦼꦱ꧀ꦩ

Pengkal

Pengkal gunane kanggo nggandheng konsonan “y”. Yaiku nalika konsonan di waca sawanda bareng konsonan “y”. Pengkal manggone ana ing sangisore huruf sing di sandhangi.

Pengkal digunakan untuk memadukan konsonan “y”. Yaitu tatkala ada konsonan yg di baca berbarengan dgn konsonan “y” dlm satu suku kata. Contohnya dlm kata Widya & kyai.

Wujude sandhangan wyanjana pengkal yaiku meh podho karo pangkon nanging luwih dowo buntute. (Wujud sandhangan wyanjana pengkal nyaris sama dgn pangkon, hanya ekornya lebih panjang)

Tuladha:

  • Kepyar = ꦏꦼꦥꦾꦂ

 

  • Bagya = ꦧꦒꦾ

 

  • Gebyah = ꦒꦼꦧꦾꦃ

 

  • Kadya = ꦏꦣꦾ

 

  • Widya = ꦮꦶꦣꦾ

Panjingan la

Panjingan la di gunakake kanggo nglambangake konsonan “l” sing di gabung karo konsonan liya. Panjingan la di tulis ing ngisore abjad sing di sandhangi panjingan la.

Panjingan la di pakai untuk melambangkan konsonan “l” yg di gabung dgn konsonan lain. Jenis sandhangan ini di tulis di bawah huruf. Contoh katanya klapa, klepon & klasa.

Contoh sandhangan wyanjana panjingan la :

  • Klasa = ꦏ꧀ꦭꦱ

 

  • Tlaga = ꦠ꧀ꦭꦒ

 

  • Klilipen = ꦏ꧀ꦭꦶꦭꦶꦥꦺꦤ꧀

 

  • Clono = ꦕ꧀ꦭꦺꦴꦤꦺꦴ

 

  • Klewan = ꦏ꧀ꦭꦼꦮꦤ꧀

 

  • Kloning = ꦏ꧀ꦭꦺꦴꦤꦶꦁ

 

  • Klelep = ꦏ꧀ꦭꦼꦊꦥ꧀

 

  • Slogan = ꦱ꧀ꦭꦺꦴꦒꦤ꧀

 

  • Plutan = ꦥ꧀ꦭꦸꦠꦤ꧀

 

  • Mlaku = ꦩ꧀ꦭꦏꦸ

 

  • Blasteran =ꦧ꧀ꦭꦱ꧀ꦠꦼꦫꦤ꧀

 

  • Sloso = ꦱ꧀ꦭꦺꦴꦱꦺꦴ

Gembung

Gembung di gunakake kanggo nglambangake konsonan “w” sing di gabung karo konsonan liya ing wanda. Gembung di tulis ing ngisore abjad sing di sandhangi gembung (panjingan wa).

Gembung di pakai untuk melambangkan konsonan “w” yg di gabung dgn konsonal lain dlm satu suku kata.

Sandhangan gembung atau panjingan wa lazimnya di tulis di bawah karakter yg di beri sandhangan.

Contoh sandhangan wyanjana gembung :

  • Swara = ꦱ꧀ꦮꦫ

 

  • Kwaci = ꦏ꧀ꦮꦕꦶ

 

  • Kwali = ꦏ꧀ꦮꦭꦶ

 

  • Swalayan = ꦱ꧀ꦮꦭꦪꦤ꧀

Kumpulan Soal & Jawaban perihal Sandhangan Wyanjana

Berikut kumpulan soal & jawabannya:

  • Menawa sandhangan wyanjana pengkal iku sesulihe karakter apa? pengkal iku sesulihe huruf y.
  • Cakra iku sandhangan wyanjana sesulihe ? “ra”
  • Sandhangan wyanjana pengkal kanggo nulis ? kanggo nulis panjingan ya.

Nah itulah jenis sandhangan wyanjana, pengertian & umpamanya. Semoga berguna.

  √ Ringkasan Cerita Rawa Pening Bahasa Jawa Singkat