wargamasyarakat.org, Salam Haneut! Jenis-jenis karangan non ilmiah bahasa Sunda intinya sama dgn jenis karangan dlm bahasa Indonesia. Bentuk karangan tersebut yaitu karangan argumentasi, deskripsi, eksposisi, narasi, & persuasi.
Jenis-jenis, ciri, & teladan karangan bahasa Sunda ialah selaku berikut:
Dafar Isi
Daftar Isi
1. Karangan Argumentasi
Pengertian karangan alasan ialah paragraf yg berisi opini atau pendapat pengarang wacana suatu hal. Pendapat tersebut dibarengi dgn alasan, bukti, data atau fakta untuk memperkuat pendapatnya.
Nurutkeun harti dina basa Sunda, karangan arguméntasi teh nyaéta karya tulis anu dieusi pamadegan atawa pamanggih pangarang ngeunaan hiji masalah. Éta tulisan téh ilaharna sok disartaan ku alesan, bukti, data, atawa kanyataan pikeun nguatan pamadegan atawa pamanggihna.
1.1. Ciri-ciri paragraf argumentasi
- Terdapat opini atau pertimbangan pengarang.
- Disertai alasan, bukti, data, atau fakta.
- Bertujuan untuk memengaruhi atau meyakinkan pembaca.
- Pengarang menghindari keterlibatan emosi dlm memberikan pendapatnya.
1.2. Contoh karangan argumentasi basa Sunda
Diajar Daring
Pamaréntah geus nyiapkeun acara diajar daring (dalam jaringan) pikeun siswa supaya bisa diajar jarak jauh salila aya wabah covid-19. Keur ngadukung éta program supaya mampu tanpa hambatan, pamaréntah méré dukungan mangrupa kuota internét keur guru jeung siswa.
Program éta téh kawilang cara anu paling kondusif pikeun barudak supaya teu katépaan virus. Sakumaha nu geus pada kanyahoan, yén covid téh tépana ngaliwatan droplét. Tah ku cara diajar daring mah virus téh moal pati nerekab sabab tangtuna ogé moal tépa ku ngaliwatan jaringan internét.
Sajaba ti aya pengaruh positipna, diajar daring téh loba kénéh kakurangannana. Di antarana baé loba kénéh lembur nu can katepi ku sinyal internét, contona di lembur kuring. Lamun hayang muka WA téh kudu ngadon ka kebon atawa indit ka sisi jalan gedé.
Jeung deui ti éta, teu kabéh barudak baroga HP. Antukna keur nu cicing di pilemburan nu can katepi ku sinyal internét mah diajar daring téh can bisa jadi penyelesaian. Ku hésé sinyal mah tong boro nu teu bogaeun hp, dalah nu boga hp ogé nitih teu bisa dipaké internétan. Kuota paméré ti pamaréntah ogé nungtungna mah sasat dipiceun. Lain harti dipiceun kartuna tapi teu kungsi kamangpaatkeun.
Keur ngungkulan pasualan éta, ceuk pamikiran kuring mah tangtuna ogé tower-tower kudu ditambahan supaya sinyal mampu nepi ka unggal lembur. Sahenteuna ari geus aya sinyal mah, anu can boga hp mampu nginjeum hp ka kolotna atawa milu diajar ka batur salemburna. Lain keur ayeuna waé sabot usum covid, tapi keur jangka panjang sangkan urang lembur bisa milu ngarasakeun kamajuan teknologi informasi.
2. Karangan Deskripsi
Pengertian karangan deskripsi yakni karya tulis yg berisi gambaran wacana sesuatu hal yg melibatkan panca indera sehingga pembaca seolah-olah mampu melihat, mendengar, atau merasakan hal yg ditulis oleh pengarang.
Ceuk basa Sunda mah, hartina karangan déskripsi téh nyaéta goresan pena anu ngébréhkeun hiji perkara atawa kaayaan kalawan jéntré sahingga nu maca mampu ngarasakeun, atawa saolah-olah bisa milu nempo jeung ngadéngé kana éta masalah.
2.1. Ciri karangan deskripsi
- Menggambarkan suatu hal.
- Melibatkan observasi panca indera.
- Tulisan dibentuk dengan-cara objektif & subjektif (kesan pribadi penulis).
2.2. Contoh karangan deskripsi basa Sunda
Kaayaan di Pilemburan
Isuk-isuk manuk ricit disarada. Anak hayam diasuh ku indungna kokoréh ngala cacing di kebon sampeu. Panon poé moncorong ti beh wetan ngahaneutan paré anu keur meujeuhna beuneur héjo. Sawahna ngeplak hejo lémbok matak pikabetaheun nu nénjo. Cai walungan ngaduludug, solokan curcor, pancuran ngagolontor caina hérang ngagenyas matak seger lamun dipaké mandi.
Lalaki nu rék digarawé ka kebon arindit manggul pacul bari nyorén bedog. Atuh barudak sakola ogé arindit silih sampeur tuluy ngaleut mapay jalan satapak bari gogonjakan nuju ka sakola anu aya di kuloneun lembur. Teu kungsi lila, awéwé barijil ti imahna nyampaykeun popoéan dina pager hareupeun imahna séwang-séwangan.
3. Karangan Eksposisi
Pengertian karangan eksposisi ialah karya tulis yg berisi uraian atau penjelasan ihwal suatu hal yg bermaksud untuk memberi keterangan atau wawasan embel-embel bagi pembaca.
Untuk lebih menjelaskan uraian, goresan pena mampu dilengkapi dgn data. Paragraf eksposisi pula kadang kala berisi penjelasan proses, langkah, atau cara melakukan sesuatu.
Numutkeun basa Sunda, hartina karangan éksposisi nyaéta karya tulis anu eusina medar hiji masalah anu tujuanna méré nyaho atawa pangaweruh aksesori keur nu maca. Sangkan leuwih écés, éta tulisan téh mampu ditambahan ku gambar, grapik, statistik, atawa data séjénna.
Paragraf éeksposisi ogé ilahar disebut paparan proses sabab sakapeung sok nétélakeun léngkah atawa cara ngalakukeun hiji masalah.
3.1. Ciri karangan eksposisi
- Menyajikan informasi pada pembaca.
- Informasi berbentukfakta.
- Tidak memengaruhi pembaca.
- Menjelaskan proses atau evaluasi suatu topik.
3.2. Contoh karangan eksposisi bahasa Sunda
Comro
Comro téh mangrupa kadaharan urang Sunda anu dijieunna tina sampeu jeung oncom. Lamun ditempo tina sisi bahasa, kecap comro téh mangrupa wancahan nyaéta kecap memet tina “ngaran kadaharan anu oncom dijerona”.
Wujud comro téh ilarahna baruleud sagedé peureup orok, rupana semu konéng. Keur haneut kénéh mah lamun digegel téh nuruktuk rangu. Rasana ngeunah pisan, pacampur antara gurih jeung lada. Didaharna ngeunah jeung cikopi atawa cai entéh haneut bari siduru hareupeun parako.
Cara nyieunna babari pisan. Sampeu meunang mesékan dikumbah nepika beresih. Geus kitu diisrud atawa diparud tuluy dipeureut nepika kaluar acina supaya comrona rangu. Éta sampeu meunang ngisrud téh dideplé-deplé sina baruleud dina dampal leungeun, tuluy jerona dieusian ku sambel oncom. Geus kitu mah kari ngagoréng sing garing.
4. Karangan Narasi
Pengertian narasi yakni cerita yg dipaparkan menurut alur atau plot. Paragraf narasi mempunyai tiga komponen pokok, yakni kejadian atau peristiwa, tokoh, & pertentangan. Karangan narasi bisa berupa fiksi atau non fiksi.
Hartina karangan narasi ceuk basa Sunda nyaéta carita anu dipedar nurutkeun kajadian, tokoh, jeung konplik. Narasi téh bisa mangrupa fiksi samodél dongéng, carpon fiksi atawa karya tulis fiksi lianna. Bisa ogé mangrupa non fiksi (kisah kasatmata).
4.1. Ciri karangan narasi
- Tulisan berupa kisah seperti berita, insiden, atau pengalaman mempesona.
- Cerita disajikan dgn urutan kronologis yg terperinci.
- Terdapat pertentangan.
- Memiliki alur/ plot.
- Bersifat menghibur.
4.2. Contoh karangan narasi bahasa Sunda
Teu Tulus Nganjang ka Imah Nini
Poe Ajad basa libur sakola minggu kamari, indung kuring ngajakan nganjang ka imah nini. Kuring ngarasa atoh sabab geus lila teu nganjang ka nini di lembur. Isuk kénéh gebrus mandi, tuluy dibaju nu pangalusna. Sanggeus sarapan kuring jeung nu jadi indung indit ka sisi jalan gedé nu maksudna rék megat kendaraan beroda empat.
Teu kungsi lila kurunyung aya beus ngaliwat. Kalacat kuring jeung nu jadi indung naék kana beus, atuh babawaan mah dipangjingjingkeun ku kenéktur diteundeun dina bahasi. Karék ogé sapuluh menit ti harita, beus teh ujug-ujug reg eureun. Kenék turun tuluy leumpang ka hareupeun kendaraan beroda empat.
Teu kungsi lila manehna balik deui, bari ngabejaan lalampahan moal bisa dituluykeun sabab supir meunang SMS yen jalan kapegat urug. Kabéh panumpang ngarasa handeueul ngan teu bisa kukumaha. Antukna mobil balik deui. Kuring balik ka imah bari ngalenghoy sabab kuciwa teu lapang dada nganjang ka imah nini.
5. Karangan Persuasi
Pengertian karangan persuasi adalah karya tulis yg berisi usul pengarang untuk melakukan sesuatu atau mempercayai sesuatu. Karangan persuasi pula sama mirip alasan, yaitu diikuti bukti, fakta, atau alasan supaya pembaca percaya & percaya sehingga mau mengikuti usul pengarang.
Ceuk bahasa Sunda, hartina karangan persuasi nya éta karya tulis anu dieusi pangajak pangarang pikeun ngalakukan atawa percaya kana hiji perkara. Persuasi ogé sok ditambahan ku bukti, fakta, atawa alesan sangkan nu maca leuwih percayaeun jeung daék nuturkeun kana kahayang pangarang.
5.1. Ciri karangan persuasi
- Bersifat mengajak pembaca.
- Memiliki alasan, bukti, atau fakta yg kuat untuk meyakinkan pembaca.
- Menghindari pertentangan yg dapat meragukan pembaca.
- Berusaha mencari kepercayaan pembaca.
5.2. Contoh karangan persuasi bahasa Sunda
Make Masker
Wabah covid téh beuki poé beuki nerekab, loba pisan jelema nu katarajang virus malah teu kurang nu tilar dunya. Numutkeun data anu diumumkeun ku pamaréntah dina tipi, anu maot poé kamari nepi ka 100 urangna. Ieu téh nandakeun yén covid teu bisa dianggap énténg.
Pamaréntah geus negeskeun yén salah sahiji cara pikeun nyegah sangkan teu katepaan virus téh nya éta maké masker. Naha kudu maké masker? Sabab ceuk para jago kaséhatan, éta virus téh tépa na ngaliwatan droplét. Droplét éta bisa antel kana leungeun, kalawan teu sadar urang nyekel irung atawa nyekel baham.
Tah ku maké masker mah, nu nyarita moal mecrot sabab kahalangan ku masker. Jadi panyakit ogé moal pati nerekab teuing. Ku hal sakitu, di jaman wabah siga ayeuna mah maké masker teh penting pisan. Kajeun teuing rada eungap meueusan tibatan kudu diisolasi atawa nepakeun panyakit ka batur.
Ku kituna, urang ulah leupas ti masker. Unggal kaluar ti imah masker kudu salilana dipaké keur ngajaga kaséhatan awak sorangan jeung batur.
Demikianlah, mudah-mudahan bermanfaat.