close

√ 227 Ungkapan & Peribahasa Sunda dan Artinya

wargamasyarakat.org – Di dlm bahasa Sunda terdapat berbagai peribahasa. Pada postingan ini simkuringakan menyebarkan kumpulan peribahasa Sunda & artinya.

Peribahasa Sunda ini mencakup ungkapan, pepatah & istilah bahasa Sunda yg artinya berlainan dgn kata pembentuk dasarnya.

Berikut ini daftar peribahasa & perumpamaan bahasa Sunda & artinya:

  1. Adat kakurung ku iga = adat kebiasaan yg telah mendarah daging (sukar diubah)
  2. Adéan ku kuda beureum = bangga dgn milik orang lain
  3. Ambek nyedek tanaga midek = emosi memuncak tapi tak berdaya
  4. Amis daging = mudah terserang penyakit
  5. Amis budi = berperangai baik, senantiasa tersenyum
  6. Anjing belang anjing hideung = (teu melang teu nineung) tak akan merasa kehilangan
  7. Asa aing uyah kidul = merasa diri paling bisa, paling kaya, paling pandai (sombong)
  8. Asa kabéntar gelap tengah poé éréng-éréngan = merasa sungguh terkejut
  9. Asa kagunturan madu karagragan menyan = sungguh senang
  10. Awak sasampayan = badan semampai
  11. Aya haté kadua leutik = naksir
  12. Aya nu dianjing cai = ada udang di balik watu, ada tujuan lain dibalik sebuah tindakan
  13. Bancang pakewuh = tragedi, musibah
  14. Banda tatalang raga = jangan sayang pada harta benda, kalau butuh duit jual saja
  15. Bau hirup = hidup menanggung malu
  16. Bérés roés = hening tak timbul persoalan
  17. Beres ku carita punah ku dibayar = tak lari dr hutang
  18. Beunta teu neuleu, lolong bonconong = melek namun tak menyaksikan
  19. Beurat nyuhun beurat nanggung beurat narimakeunnana = sungguh berterima kasih sehingga merasa tak akan bisa membalas kebaikannya
  20. Beungeut nyangareup ati mungkir = mukanya menghadap tetapi hatinya tak (munafik)
  21. Beurat birit = kedul, malas
  22. Bibit buit = bibit penyakit
  23. Biwir teu diwengku létah teu tulangan = bicara seenaknya tanpa hukum
  24. Bodo aléwoh = tak tahu namun banyak mengajukan pertanyaan
  25. Bodo katotoloyoh = tak tahu tak suka bertanya
  26. Bro di juru bro di panto ngalayah di tengah imah = kaya raya
  27. Buah ragrag moal jauh tina tangkalna = sifat/ perilaku anak tak jauh beda dgn orang tuanya
  28. Budak bacin cikur = anak anyir kencur, artinya hampir sama dgn anak kecil yg tak tahu apa-apa
  29. Budak otot polo / budak otot leho = anak kecil belum tahu apa-apa
  30. Bungah kagiri-giri bungah amarwata suta = senang yg tak terhingga
  31. Bungah sagede gunung = sangat senang
  32. Buntut kasiran = pelit
  33. Buruk-jelek papan jati = bagus atau buruk pula tetap keluarga
  34. Caang bulan opat belas = bebas tak mempunyai perasaan dendam
  35. Cacag nangkaeun = ngadek teu sahanca, menebas tak pada bekas yg sama
  36. Cap jahe = pelit
  37. Cara bueuk meunang mabuk / kawas bueuk meunang mabuk = menunduk membisu seribu bahasa
  38. Carang takol = jarang bicara
  39. Caringcing pageuh kancing saringset pageuh iket = siap siaga menghadapi marabahaya
  40. Cicing dina curuk batur = berada di bawah perintah orang lain (menjadi bawahan)
  41. Cikaracak ninggang batu laun-laun jadi legok = sebuah perbuatan kecil kalau dilakukan dgn sering akan membuahkan hasil atau bisa pula diartikan, walaupun tak bisa kalau sering belajar akan pandai juga.
  42. Clik putih clak herang = suci tak punya niat buruk
  43. Cueut kanu hideung ponteng kanu koneng = memihak, berat sebelah
  44. Cukang lantaran = alasannya musabab
  45. Cul dogdog tinggal igel = meninggalkan kewajiban
  46. Daék peurih = rela berjuang dr bawah
  47. Datang katinggali tarang indit katinggali punduk = permisi, datang meminta izin & pergi pamitan
  48. Dedeg sampé rupa hadé = bertubuh ideal & bermuka bagus
  49. Déngdék topi = berat sebelah
  50. Dépé-dépé handap asor = rendah hati
  51. Dug hulu pet nyawa = banting tulang mencari nafkah
  52. Dulang tinandé = tak bisa menyatakan/ membuat keputusan (di Sunda peribahasa ini ditujukan untuk perempuan)
  53. Dulur pet ku hinis = saudara kandung
  54. Épés méér = (teu kaopan, teu payaan) mudah tersinggung, mudah menangis
  55. Éplok céndol bahénol nérkom = bagus bohay
  56. Gado jiga endog sapotong = dagu bagai pinang dibelah dua
  57. Galing muntang = ikal
  58. Gantar kakaitan = piomongeun, perkara
  59. Garo-garo teu ateul = kesal, jengkel balasannya garuk-garuk tapi tak gatal
  60. Gedé beuteung = hamil
  61. Gedé haté = optimis
  62. Gedé hulu = angkuh
  63. Gemah ripah loh jinawi = tentram, sejahtera
  64. Gering nangtung = sakit jiwa
  65. Gering nangtung ngalanglayung = tergila-aneh
  66. Geulis kawanti-wanti éndah kabina-bina = sungguh bagus
  67. Goréng bagug = berperangai buruk
  68. Goréng dodonges = berperangai jelek
  69. Goréng sopak = bertingkah jelek
  70. Hampang birit = daekan, bersungguh-sungguh
  71. Hampang leungeun = mudah terpancing menghantam orang
  72. Hawara biwir = suka bicara sesuatu yg belum tentu jadi
  73. Héjo cokor = suka berpindah-pindah, tak fokus pada satu hal
  74. Heuras beuheung = (bedegong) keras kepala
  75. Halodo sataun lantis ku hujan sapoé = segala kebaikan rusak dgn sedikit kesalahan/ keburukan
  76. Ipis biwir = praktis menangis.
  77. Ipis burih = kurang keberanian
  78. Indung tunggul rahayu bapa tangkal darajat = ibu sumber kebaikan/ kebahagiaan, ayah sumber kejayaan (derjat)
  79. Jangkung lenjang = tinggi semampai
  80. Jauh dijugjug anggang ditéang = dikejar walaupun jauh
  81. Jiga awi sumaér di pasir = tak memiliki pendirian
  82. Jiga hayam keur kumahkar = anak perempuan tak betah membisu di rumah, main ke sana kemari
  83. Jiga ucing jeung anjing = suka berkelahi
  84. Jiga cacing kapanasan = tak tenteram, merasa terancam
  85. Ka cai jadi saleuwi ka darat jadi salebak/ Ka cai jadi saleuwi ka darat jadi salogak = (sauyunan) rukun, kompak, serasi
  86. Kagok borontok kapalang carambang = terlanjur basah ya telah mandi sekali
  87. Kahandap titincak ka luhur lélétak = penjilat
  88. Kandel kulit beungeut/ kandel segi beungeut = tak memiliki malu
  89. Kapatri ati kapentang rasa = tertarik hati, kepincut
  90. Kasép ngalémpéréng konéng = sungguh tampan
  91. Kasohor kaangin-angin kawentar ka janapria = populer ke seluruh dunia
  92. Kasuat-suat = teringat kembali ingatan sedih
  93. Katempuhan buntut maung = kena balasan dr tindakan orang lain
  94. Katurug katutuh = telah jatuh tertimpa tangga, senantiasa naas
  95. Kawas kacang ninggang kajang = bicara ingin menang sendiri tanpa memberi potensi pada orang lain
  96. Kawas nyabut hinis tina bujur = (linu) ngeri
  97. Kawas uyah katétésan apu = teu sakara-kara, cekgur
  98. Ka sabrang ka Palembang balik mawa kurupuk = pergilah yg jauh
  99. Kokod monongeun = mengambil tak sempurna
  100. Kokolot begog = sok tahu
  101. Kokoro manggih mulud = dlm bahasa Sunda artinya muk mak mek mek, atau seperti orang (maaf) miskin mendapat rejeki nomplok
  102. Koréh-koréh cok = perjuangan hari ini untuk makan hari ini juga
  103. Kuda leupas tina gedogan = bebas dr ikatan/ hukum/ pengawasan
  104. Kudu seubeuh méméh dahar, kudu indit méméh nepi = mesti kenyang sebelum makan, harus hingga sebelum pergi jadi segala sesuatu itu harus dipikirkan terlebih dahulu sebelum dilaksanakan
  105. Kuméok méméh dipacok = takut/ kalah sebelum bertanding
  106. Kurung batok = tak bergaul
  107. Laér biwir = biang gunjingan atau suka membocorkan diam-diam
  108. Landung kandungan laer aisan leuleus jeujeur liat tali = bijaksana
  109. Léléngkah halu = baru belajar berjalan atau gres memulai langkah
  110. Lemah cai = tanah air
  111. Lésang kuras = tak bisa menyimpan duit, uang berapapun senantiasa habis
  112. Leumpeuh yuni = euweuh kawani (tidak punya keberanian)
  113. Leuir pikir = terlambat mikir
  114. Leuleus awak = (daekan) rajin
  115. Leutik burih = pesimis, penakut
  116. Leutik hate = pesimis
  117. Licik cilimit = licik, ingin menang/senang sendiri
  118. Lieuk euweuh ragap taya = tak mempunyai apa-apa
  119. Lindeuk japati = jinak permati, perempuan supel tetapi tak mudah ditaklukan
  120. Loba catur tanpa bukur = omong kosong
  121. Luang ti papada urang = pengalaman/ peluang dr sesama
  122. Luang tina daluang = mencari ilmu dgn membaca
  123. Lunca linci/ lunca linci luncat mulang udar tina tali gadang/ udar subaya = janjinya tak bisa dipegang/ suka ingkar janji
  124. Lungguh timpuh andalemi = Lugu bikin kagum
  125. Lungguh tutut = membisu-diam menghanyutkan
  126. Malapah gedang = bicara bertahap tak langsung ke pokok dilema
  127. Manuk hiber ku jangjangna jelema hirup ku akalna = kreatif menggunakan segala kesanggupan yg ada
  128. Melong kosong = terdiam
  129. Mipit kudu amit ngala kudu bébéja = harus minta izin sebelum melaksanakan sesuatu
  130. Moal oyag/ gedag kaanginan unggut kalinduan = berpendirian teguh, tak simpel berganti pikiran/ pendirian
  131. Moal mundur satunjang beas = tak akan mundur sedikitpun
  132. Mobok manggih gorowong = Keinginan yg bersambut/ terjawab
  133. Mondok moék = sering menginap
  134. Moro julang ngaleupaskeun peusing = meninggalkan yg sudah pasti untuk memburu yg belum pasti
  135. Murag bulu bitis = ke sana ke mari tak kerasan
  136. Musuh bubuyutan = lawan sejati
  137. Nafsu kapegung = emosi yg terpendam/ tak tersalurkan
  138. Nafsu kuda tanaga peda = cita-cita besar tapi kesanggupan kecil
  139. Nafsu nu matak kaduhung awak nu katempuhan = mengumbar nafsu akan berujung penyesalan & menyengsarakan diri sendiri
  140. Nété semplék nincak semplak = telah jatuh tertimpa tangga, begini salah begitu salah
  141. Nété tarajé nincak hambalan = bertindak tertib sesuai tahapan
  142. Neunggar cadas = menghadapi yg lebih kuat/ lebih tahu
  143. Ngaborérékeun liang ta* sorangan = memberikan kejelekan sendiri
  144. Ngabuntut bangkong = tak tuntas
  145. Ngadék sacékna nilas saplasna = objektif, tak suka berbelit-belit
  146. Ngagoréng daging ku gajih = mengambil laba dgn modal orang, mengambil keuntungan dr keuntungan
  147. Ngahudangkeun macan turu = membangunkan harimau tidur artinya memanggil problem
  148. Ngajerit maratan langit ngocéak maratan jagat = hati menjerit (sakit hati yg teramat sungguh)
  149. Ngajual munding depa = memasarkan kucing dlm karung atau menjual barang yg tak terperinci
  150. Ngajual ucing dina karung = menjual barang yg tak jelas
  151. Ngawur ka sintu nyieuhkeun hayam = memberi pada yg jauh, sedangkan yg akrab dibiarkan
  152. Ngelentung jiga lodong kosong = omong kosong
  153. Ngéntép seureuh = berbicara terang & simpel dipahami
  154. Ngeureut neundeun = menabung, menyisihkan
  155. Ngeunah éhé teu ngeunah éon = yummy sendiri, enak di elo tak yummy di gua
  156. Ninggang kana kekecrék = seseuai dgn kondisi
  157. Niti wanci nu mustari ninggang mangsa nu lugina = sempurna pada waktunya, tiba saatnya
  158. Nongtot jodo = sukar mampu jodo
  159. Nu asih dipulang sengit = air susu dibalas air tuba, yg berbuat baik dibalas dgn keburukan
  160. Nulung kanu butuh nalang kanu sulit = menolong mesti pada orang yg membutuhkan
  161. Nu ngampar-ngampar nu nabeuh-nabeuh = yg kenang makin kenyang, yg lapar tetap lapar
  162. Nurus tunjung = menjengkelkan
  163. Nurut liuh = mengambil peluang dlm kesempitan
  164. Nyangigir asa gigireun nangkarak asa luhureun nangkuban asa handapeun = terasa sangat dekat
  165. Nyarékan laklak dasar = murka hingga mengeluarkan kata-kata kotor
  166. Nyeri beuheung sosonggéteun = lama menunggu tak kunjung tiba
  167. Nyolok mata buncelik = (ngabibita atawa ngahanakeun) = menawarkan dgn maksud memanas-manasi
  168. Nyoo gado = ngahanakeun, nantangin
  169. Nyumput buni dinu caang = tak menonjolkan diri
  170. Olohok ngembang kadu = melongo
  171. Pacorok kokod = meninggalkan peran sendiri malah menjalankan tugas orang lain
  172. Pahatu lalis = sebatang kara
  173. Pahilir-hilir kacai pagirang-girang ka tampian = senantiasa berbeda arah atau berkelahi
  174. Pait daging pahang tulang = sehat, berpengaruh tak mudah sakit
  175. Pajenggut jenggut jeung nu dugul = saling meminta perlindungan pada orang lain yg sama-sama tak mampu
  176. Panjang léngkah = jangkauan luas (umumnya untuk lelaki)
  177. Panjang leungeun = suka mengambil barang orang/ mencuri
  178. Patukang tonggong = bertolak belakang
  179. Peujit koreseun = banyak makan tapi tak pernah kenyang
  180. Peureum kadeuleu beunta karasa = terbayang-bayang
  181. Pinter kodék = ingin menang sendiri
  182. Poék mongkléng buta rata / Poék mongkléng buta rata = gelap gulita
  183. Pok torolong = begitu diucapkan pribadi dijalankan
  184. Pondok léngkah/ heureut léngkah = pendek/sempit jangkauan (lazimnya untuk wanita)
  185. Pondok jodo panjang baraya = walaupun tak berjodoh namun tetap menjalin persaudaraan
  186. Pribumi kasilih ku junti = tuan rumah kalah oleh pendatang
  187. Ranggaék méméh tandukan = gaya sebelum berhasil
  188. Sabiwir hiji/ Kaprikornus sabiwir hiji = viral, jadi bahasan di mana-mana
  189. Saciduh metu saucap aktual = kata-katanya terbukti
  190. Sacangreud pageuh sagolék pangkék = tepat janji, perkataan sesuai tindakan
  191. Saeutik mahi loba nyesa = cukup
  192. Sahaok kadua gaplok = pemarah, gampang emosi
  193. Sahuapeun sakopeun = rejeki sedikit
  194. Sakedét nétra = tiba-tiba
  195. Salieuk béh = serba punya
  196. Samenit ganti sa jam robah = berganti-ubah
  197. Sarindik saigel sabobot sapihanéan = harmonis
  198. Siduru isuk = mengadakan acara pernikahan/khitanan sangat sederhana (tidak melaksanakan hajatan)
  199. Siku siwulu-sulu maung ngamuk gajah meta = ancaman, serangan atau kesemrawutan
  200. Silih asah, silih asih, silih asuh = saling mengingatkan, saling mencintai & saling mempertahankan
  201. Sirik pidik jail kaniaya = iri dengki
  202. Sulit ati belang bayah = hati sarat kedengkian
  203. Ta* kotok dilebuan = jaman antik
  204. Tata titi duduga peryoga = etika sopan santun
  205. Telih meuting = tong dahar tipeuting matak telih meuting, artinya masakan tak akan tercerna
  206. Téng manuk téng anak merak kukuncungan = anak menjiplak sifat orangtuanya
  207. Teu dur teu blép / teu hulu teu buntut = tak terperinci akibatnya
  208. Teu ngukur ka kujur = tak tahu diri
  209. Teu nyangka satungtung buuk = tak mengira sedikitpun
  210. Teu puguh judul = tak jelas pokok bahasan/ topik
  211. Teu uyahan = kurang latih
  212. Teunggar kalongeun = (hulang-huleng) melongo
  213. Teundeun di haneuleum sieum paragi nyokot ninggalkeun = menangguhkan dongeng (dongeng) untuk dilanjutkan nanti di kemudian hari
  214. Teuneung ludeung tandang makalangan teu honcéwang sumoréang = gagah berani tanpa rasa takut sedikit pun untuk bertanding
  215. Ti isuk jedur nepika soré jedér = dr pagi sampai sore
  216. Ti leutik dikikirik geus gedé jadi anjing = semenjak kecil/miskin diurus, telah gede/sukses menggigit
  217. Ti luhur sausap rambut ti handap sausap dampal = sekujur badan
  218. Tiis ceuli hérang mata =  damai, enak mendengar enak menyaksikan
  219. Tong reueus ku payung butut & Ulah owel ku payung butut = jangan bangga dgn benda yg tak seberapa, jangan pelit oleh barang buruk (kecil nilainya/harganya)
  220. Tong ridu ku tanduk = jangan malas membawa alat/ barang yg akan bermanfaat
  221. Tuturut munding / tuturut oe = mengikuti ilham/ kebiasaan orang lain
  222. Ulah nyieun pucuk ti girang/ tong nyieun pucuk ti girang = jangan membuat masalah duluan
  223. Uyahmah moal téés ka luhur = mirip sifat orang tuanya/ mengikuti perilaku orang tuanya
  224. Yuni ta* = kelakuan menyebalkan
  225. Yuni ucing = di depan baik, dibelakang jahat
  226. Wawuh munding = kenal biasa saja
  227. Weruh sadurung winaro = sakti mandraguna

Jumlah ungkapan & peribahasa Sunda yg ditulis di atas yaitu beberapa peribahasa yg sering diucapkan dlm percakapan sehari-hari.

Mungkin masih banyak peribahasa Sunda yg berlum ditulis di sini. Daftar ungkapan & peribahasa Sunda ini akan terus diupdate tatkala simkuringingat atau ada peribahasa yg muncul dlm percakapan. Kamu pula boleh menyertakan atau merespon istilah & peribahasa Sunda yg ada di pos ini melalui kolom komentar.

*Update*

Simkuring telah buatkan postingan lengkap & terpisah antara istilah (babasan) & peribahasa (paribasa). Silakan baca:

555 Paribasa Sunda & Artinya

444 Babasan Sunda & Artinya

Demikian, simpel-mudahan bermanfaat.

  √ Arti Cul Dogdog Tinggal Igel dan Contohnya