close

√ 10 Dongeng Sasatoan atau Fabel Bahasa Sunda

wargamasyarakat.org, Salam Haneut! Dongeng sasatoan yaitu dongeng yg menceritakan kehidupan binatang. Dilihat dr isi & pelakunya, dongeng sasatoan tergolong ke dlm fabel.

Di bawah ini kumpulan dongeng binatang dlm bahasa Sunda dgn tokoh utama Sakadang Peucang atau Sang Kancil. Selamat membaca…

Si Peucang jeung Biruang

Pelaku dlm dongeng ini adalah peucang, beruang & budak angon (anak gembala). Dongeng fabel Sunda ini menceritakan seekor beruang coklat yg suka menyimak musik & dikerjai oleh kancil.

Suatu hari beruang melihat anak gembala yg sedang memainkan seruling bambu. Ia pulang ke hutan lalu menceritakan pengalamannya ke si kancil.

Suatu hari si kancil pergi jalan-jalan, tatkala beristirahat ia mendengar derit bambu. Suaranya cukup merdu. Muncul idenya untuk ngerjain si beruang.

Ia mengajak beruang melihatnya. Mereka pun pergi ke daerah itu. Beruang minta kancil mengajarinya. Kancil menyuruh beruang menjulurkan lidah & menempelkannya di celah pohon bambu.

Angin bertiup, kemudian bambu berderit & lidah beruang terjepit. Beruang menjerit kesakitan & balasannya beruang sadar, bahwa dirinya sedang kerjai oleh kancil. Tapi beruang tak marah karena ia menikmati suara derit bambu sampai tertidur pulas.

Aya hiji biruang coklat awakna lintuh. Manehna sok kataji lamun ngadenge manuk ricit disarada nyanyi galumbira. Biruang hayangeun bisa nyanyi jeung heheotan tapi manehna teu mampuheun.

Dina hiji poe manehna kalangsu di kebon deukeut pilemburan. Manehna hookeun nempo budak angon anu keur niup suling, sorana halimpu naker. Biruang balik deui ka leuweung tuluy nyaritakeun pangalamannana ka si Peucang. Lanjutkan membaca dongeng Sakadang Peucang jeung Beruang.

Sakadang Peucang Nipu Monyet

Pelaku dongeng ini yaitu sakadang peucang & monyet. Di situ pula disebutkan nama sasatoan sejenna (binatang lain) & Pak Tani, tetapi tak terlibat dlm dongeng.

Dongeng sasatoan ini menceritakan seekor kancil yg membohongi monyet di kebun pisan Pak Tani. Kera yg sedang memanjat pohon pisang ditantang kancil untuk melempar dirinya di bawah dgn buah pisang.

Lemparan monyet satu pun tak ada yg kena. Kancil terus meledek, simpanse terus melempari kancil hingga buah pisang di tandannya hampir habis.

Tujuan kancil bekerjsama bukan ingin dilempar. Ia hanya mendustai simpanse supaya pisang dilemparkan ke bawah alasannya kancil sendiri tak bisa memanjat.

Aya hiji monyet manggihan kebon cau anu kacida legana. Tangkal-tangkal cau di eta kebon teh buahna laleubeut pisan.

Eta sakadang monyet teh pohara atoheunnana, sabab apanan cau teh puguh kabeukina. Manehna bebeja ka sato-sato lianna, yen manehna geus manggih kebon cau anu lega tur leubeut buahna.

“Tapi sing inget, eta kebon cau teh anu Pa Tani. Lamun aranjeun ka ditu tangtu bakal ditewak,” ceuk monyet. Lanjutkan membaca dongeng Sakadang Peucang Nipu Monyet.

Peucang Balap Lumpat jeung Tenggek

Pelakunya adalah seekor peucang (kancil) & tenggek atau sejumlah keong (siput).

Kancil meledek seekor siput sebagai hewan yg berjalan lamban. Siput tadi pun menantang kancil yg sombong karena merasa pintar & larinya kencang.

Tengah malam, seekor siput itu meminta perlindungan sobat-temannya untuk berjejer di sepanjang kali.

Pagi-paginya, balap lari antara siput & kancil pun dilakukan. Kancil lari di pematang sawah, sementara siput di selokan. Setiap kali kancil mengundang siput, maka di depannya muncul seekor siput sampai akhirnya kancil capek & mengakui siput larinya lebih kencang dr dirinya.

  √ 5 Contoh Sajak Sunda tentang Alam dan Lingkungan

Di hiji desa anu subur ma’mur loh jinawi. Sawahna ngeplak satungtung deuleu, sawah anu hejo lembok teh dibeulah ku hiji saluran anu kaitung panjang.

Dina akses eta teh hirup sakumpulan keong (atawa tenggek). Hirupna rukun sauyunan, estuning kacai jadi saleuwi ka darat jadi salogak, silih asah, silih asih, silih asuh, jeung silih hargaan.

Unggal isuk-isuk maranehna indit neangan dahareun. Aya di antara maranehna anu leumpang mapay jalan masuk nepika tungtung. Aya oge nu nyebar ka sawah-sawah nu aya di kenca katuhueun jalan masuk. Pasosore maranehna kakara baralik ka imahna sewang-sewangan. Sakapeung sok aya di antara maranehna anu baralik mawa dahareun keur anak-anakna anu laleutik keneh.

Lanjutkan membaca dongeng Sakadang Peucang Balap Lumpat jeung Tenggek.

Sakadang Peucang jeung Begu Sombong

Pelaku dongeng ini yaitu peucang, raja begu (babi hutan), gajah, & binatang yg lain yg tak disebutkan namanya.

Dongeng ini menceritakan pertandingan antara kancil & raja babi hutan yg sungguh berpengaruh, angkuh & ditakuti di hutan itu.

Kancil berani menantang raja babi hutan karena ia sudah merencanakan sesuatu. Yaitu menciptakan topeng dr kayu yg sungguh mirip dgn parasnya.

Keesokan harinya, pertandingan dilakukan dgn gajah sebagai wasitnya. Raja babi berulang kali menubruk kancil, tetapi sebanyak itu pula moncongnya kesakitan. Sementara kancil yg terjatuh bisa bangkit lagi dgn kalem.

Raja babi tak sanggup melanjutkan pertandingan. Akhirnya kancil dinobatkan jadi jadi juara, & raja babi mesti mengakui si kancil lebih besar lengan berkuasa dr dirinya.

Di hiji leuweung aya sakadang begu anu kacida gede jeung lintuh. Sukuna berpengaruh, sihung dina sungutna seukeut jeung panjang. Manehna teh jadi raja di eta leuweung.

Eta begu teh pada mikasieun ku sasatoan sejenna. Euweuh hiji sato oge nu kumawani. Ajag teu wanieun nangtang, dalah maung anu katelah galak oge teu sanggupeun ngelehkeun eta begu. Teu gila, alatan besar lengan berkuasa jeung can pernah aya nu bisa ngelehkeun, eta begu teh dinobatkeun jadi Raja Begu. Ngan sombongna nataku.

Hiji mangsa Raja Begu teh leumpang ngaliwat ka deukeut riungan sasatoan sejenna. Manehna pok nyarita, “Sok, saha nu wani ngalawan aing.”

Lanjutkan membaca dongeng Sakadang Peucang jeung Raja Begu.

Sakadang Peucang Ngelehkeun Maung

Pemain dongeng sasatoan ini ialah peucang (kancil) & maung (macan). Sang Kancil dikejar-kejar oleh Sang Harimau yg ingin memangsanya. Tatkala mau diterkam, kancil tak kekurangan nalar. Sang Kancil mengatakan, sebelum mencari minum ke danau, ia berjumpa harimau lain yg sama ingin memangsanya.

Kancil bersedia dikonsumsi Sang Harimau asal Sang Harimau mampu mengalahkan macan yg ditemui sang Kancil sebelumnya. Mereka pun pergi ke sebuah sumur di tengah hutan.

Setiba di situ, Sang Kancil memerintahkan Sang Harimau melihat ke dlm sumur. Di dlm tampak ada seekor harimau lain yg mirip dgn Sang Harimau. Padahal itu hanya bayangannya saja.

Sang Harimau murka & mengaum. Puncaknya ia loncat ke sumur & karam di dalamnya.

Dina beurang harita sakadang Peucang indit ka situ di tengah leuweung, maksudnya rek ngadon nginum. Ujug-ujug torojol sakadang Maung. Katembong sorot matana eta Maung teh berdiri nu hayang ngerekeb Peucang.

Atuh puguh we Peucang teh reuwaseun kacida. Buru-buru lumpat da sieuneun dikerekeb ku Maung. Nempo si Peucang lumpat, Maung tuluy ngeberik ngan manehna leungiteun laratan. Peucang teh lumpat na mah boyot, ngan pedah eksklusif nyumput di satukangeun rungkun anu buni.

Maung leuleumpangan kaditu kadieu neangan, ngan Peucang luput teu kapanggiheun. Maung kacida handeueul jeung ambekna. Manehna geus teu tabah hayang gera ngadahar daging Peucang, ngan Peucang ngiles sedih teuing ka mana.

Lanjutkan membaca dongeng Sakadang Peucang Ngelehkeun Maung.

Goong Nabi Sulaiman

Tokoh dongeng sasatoan yg berjudul Goong Nabi Sulaiman yakni kancil, ajag (serigala), & nyiruan (tawon).

Di hutan belantara ada sarang tawon yg sungguh besar. Suatu hari tatkala matahari sedang tering, kancil berteduh di bawah pohon itu. Muncul impian kancil untuk merasakan madunya.

Tiba-tiba tiba seekor serigala & ingin memangsanya. Kancil tak kekurangan akal, ia mengatakan dirinya sedang diberi peran menanti gong milik Baginda Nabi Sulaiman. Kancil mengatakan, bunyi gong tersebut sangat merdu.

Serigala merasa ingin tau ingin mendengar suaranya, namun kancil tak mengizinkannya. Karena terus didesak, kancil pun mengijinkan tetapi ia minta izin menjauh dr daerah itu.

Benda yg dianggap gong itu pun dipukul oleh serigala. Seketika gerombolan tawon mengerubuti & menggigitnya. Serigala itu kesakitan & berlari meninggalkan daerah itu.

Kancil yg bersembunyi di balik semak tersenyum melihat insiden tersebut. Setelah tawon damai, kancil mendekat ke bawah sarang tawon memunguti madu yg berserakan. Tatkala dengah asyik menikmati madu, seekor tawon menggigit hidungnya.

Di tengah leuweung gonggong simagonggong, aya hiji tangkal kai anu gede naker. Eta tangkal teh jangkung gede jaba hieum, daunna gomplok, dahanna oge ngaroyom jeung loba deuih.

Dina eta tangkal kai teh aya sayang nyiruan. Ti poe ka poe nyiruan teh beuki loba. Lamun eta nyiruan keur ngarumpul deukeuteun sayangna katembong hideung jiga barang anu ngagantung dina dahan.

Lanjutkan membaca dongeng Goong Nabi Sulaiman.

Sakadang Peucang Maok Bonteng

Pak Tani pergi ke kebun timunnya. Ia melihat kebun timunnya rusak. Pak Tani pulang lagi & mengira bahwa yg sudah merusaknya yaitu si kancil.

Pak Tani membuat orang-orangan yg diberi perekat untuk menjebak si kancil. Sorenya orang-orangan itu dipasang di kebun.

Malamnya, si kancil tiba ke kebun Pak Tani untuk mengambil timun. Kancil hanya mengambil beberapa timun saja & tak merusaknya. Muncul sifat jahil kancil, ia menendang orang-orangan dgn kaki kanan depannya. Kakinya menempel, kancil menendang lagi orang-orangan dgn kaki kirinya. Dua kaki kancil akhirnya menempel pada orang-orangan itu.

Keesokan harinya Pak Tani tiba. Kancil ditangkap & dibawa ke rumahnya untuk disate. Kancil dikurung. Sementara Pak Tani ke pasar berbelanja bumbu, tiba seekor anjing. Kancil mengatakan pada anjing, dirinya akan diangkat menantu oleh Pak Tani.

Anjing bermaksud mengambil alih kancil jadi menantu Pak Tani. Anjing melepaskan kancil dr kurungan, & ia masuk ke dlm kurungan menggantikan kancil.

Isuk-isuk harita langit bengras, panon poe nyorot endah pisan. Pa Tani indit ka sawah manggul pacul bari katempo meni gumbira.

“Kuring rek nempo kebon bonteng, sugan we isuk geus bisa diala.” Pa Tani ngagereneng.

Tapi… sanggeus nepi ka kebon bonteng, Pa Tani reuwas kacida. Bonteng di kebonna loba nu ruksak.

“Aduh! Saha nu geus ngaruksak kebon bonteng kuring. Naha bet diruksak, mun hayang mah kari ngala da kuring mah lain patani buntut kasiran.”

Lanjutkan membaca dongeng Si Peucang Maok Bonteng Pa Tani.

Sakadang Peucang jeung Buaya

Kancil diburu-buru anjing yg sudah ditipunya dgn mengatakan akan dijadikan menantu oleh Pak Tani. Kancil terus berlari & bersembunyi di balik rumpun. Akhirnya bisa lolos dr kejaran anjing.

Kemudian kancil melanjutkan perjalanan hingga tiba di pinggir sungai. Ia menciptakan rakit untuk menyeberang. Tatkala sedang menyeret rakit ke pinggir sungai, seekor buaya menyergap kakinya.

Kancil meminta buaya menahan diri. Ia memerintahkan buaya itu mengumpulkan sahabat-temannya, & minta dikirim ke seberang untuk mencari makanan supaya tubuhnya gemuk & cukup untuk makan para buaya. Para buaya setuju, kancil dikirimkan ke seberang.

  √ 100+ Contoh Pantun Jenaka, Nasehat, Teka-Teki, Agama, Cinta, Lucu

Setelah pulang mencari makan di seberang, buaya sudah menunggu di pinggir sungai. Kancil menanyakan berapa jumlah buaya di sungai itu, tetapi mereka tak tahu berapa jumlahnya. Akhirnya kancil memberikan diri untuk menghitungnya & meminta para buaya berbaris hingga sampai membentuk seperti jembatan.

Kancil menghitungnya sambil melompati punggung buaya satu persatu. Sampai di pinggir sungai, kancil lari menyelamatkan diri.

“Gog…gog…gog! Dasar tukang tipu siah! Maneh nyebutkeun rek dijadikeun minantu ku Pa Tani, padahal mah rek dipeuncit!”. Anjing ambek-ambekan sabab geus ngarasa dibobodo ku sakadang Peucang.

Peucang mah leutik soteh awakna & uteukna mah encer. Lamun tuluy maksakeun lumpat tangtu bakal kaudag ku anjing. Antukna peucang nyumput dina rungkun, sedengkeun anjing teu nyahoeun kalah tuluy lumpat.

Lanjutkan membaca dongeng Peucang jeung Buaya.

Beubeur Nabi Sulaiman

Tokoh dongeng Beubeur Nabi Sulaiman yaitu si peucang (kancil), maung (macan) & oray (ular).

Si Kancil sudah sukses meloloskan diri dr ancaman buaya. Di perjalanan ia bertemu dgn macan lapar yg akan memangsanya. Sebelum dimangsa, ia minta izin untuk mencari kuliner apalagi dahulu. Harimau mengizinkan.

Kancil lari menyelamatkan diri. Harimau marah alasannya merasa dibohongi, ia mencari kancil ke sana ke mari.

Sementara itu, kancil terus berjalan mencari kawasan persembunyian yg kondusif. Sesekali ia melirik ke belakang takutnya macan menyusul.

Karena sering melihat ke belakang, ia hampir menginjak seekor ulah yg sedang tertidur. Kancil berhenti di akrab ular yg tertidur pulas sambil berpikir, bagaimana caranya menyelamatkan diri dr ancaman macan.

Tidak lama kemudian, macan datang. Kancil menyuruh harimau jangan teriak-teriak, ia mengaku sedang ditugasi mempertahankan sabuk Nabi Sulaiman. Kancil mengatakan, barangsiapa yg memakai sabuk itu akan ditakuti oleh seluruh hewan.

Harimau penasaran ingin mencobanya, namun kancil akal-akalan melarangnya. Harimau memaksa & akibatnya kancil membolehkan. Tatkala macan mengelus ular yg dianggap sabuk itu, ular tiba-tiba bangun & murka. Harimau & ular pun bertarung.

Kancil tertawa menyaksikan pertengkaran harimau & ular. Lalu ia pergi meninggalkan tempat itu.

Sakadang peucang ahirna bisa leupas tina ancaman pati, nyaeta tina ancaman para buaya basa rek meuntas walungan. Untung sakadang Peucang teu beakeun akal, para buaya bisa dibobodo nepi ka Peucang bisa salamet.

Sanggeus hayoh lulumpatan nyalametkeun diri, beuteung Peucang karasa lapar deui. Manehna lumampah ka sisi leuweung nyiar dahareun.

Gok pasangrok jeung maung lapar.

“Cang! Kaula geus tilu poe teu dahar daging!” ceuk Maung bari kumetap.

Lanjutkan membaca dongeng Beubeur Nabi Sulaeman.

Ajag Nangtang Jelema

Pelaku pada dongeng Ajag Nangtang Jelema merupakan ajag (serigala), peucang (kancil), & paninggaran (pemburu).

Pada trend kemarau panjang, si kancil sedang berteduh di dlm rumpun dgn tubuh lemas alasannya adalah dr pagi belum makan. Tiba-tiba tiba seekor serigala ingin memangsanya. Kancil sangat kaget tapi cepat menyembunyikan kekagetannya.

Kancil memuji serigala. Serigala pun besar hati & minta pendapat kancil untuk membandingkan dirinya dgn harimau. Kancil tetap memegang serigala akan menang melawan harimau. Mendengar kebanggaan kancil, serigala sungguh gembira.

Tapi, kancil pula mengatakan ada makhluk yg lebih besar lengan berkuasa dr serigala. Yaitu makhluk itu bernama jelema (orang). Serigala marah mendengar ada mahluk yg lebih gagah darinya, ia lupa maksudnya memangga kancil.

Serigala minta dipertemukan dgn makhluk yg bernama jelema. Mereka berdua lalu pergi ke jalan setapak yg lazimdilewati orang. Akhirnya, kancil menunjukkan seorang pemburu yg menjinjing senapan. Tatkala serigala akan menerjang, pemburu itu menembakan senapannya. Serigala mati di tangan pemburu.

Usum katiga kawilang panjang, atuh panon poé ogé karasa panas morérét. Jujukutan taya nu jadi, paréang nungtut paraéh.

Di hiji rungkun peucang ngiuhan bangun nu horéam lunta, geus teu werateun jigana mah kawantu ti isuk can kararaban dahareun.

Awakna begang kari kulit jeung tulang, leumpangna gé geus rarampéolan. Keur uleng mikiran nasibna, teu kanyahoan ti mana jolna ujug-ujug korosak ajag nyampeurkeun bari babaung.

Lanjutkan membaca dongeng Ajag Nangtang Jelema.

Demikianlah, gampang-mudahan berfaedah.